Yeni Uygulama: Asgari Kurumlar Vergisi

Mali Müşavir Serkan Yıldız, 2025 itibarıyla uygulanacak yeni asgari kurumlar vergisi düzenlemesini, kapsamını, istisna ve indirim hesaplama detaylarını MAG Business Okurları için açıklayarak örneklerle konuya ışık tutuyor ve mükelleflerin vergisel yükümlülüklerini netleştiriyor.

 

Kurumlar vergisi mükellefleri, kazançları üzerinden %25 vergi öderler. Finans kurumlarının vergi oranı ise %30’dur. Mükelleflerin beyanname üzerindeki matrahları hesaplanırken;

• İstisnalar, geçmiş yıl zararları ve indirimleri düşülür.
• Yatırım teşvik belgeleri kapsamında, yatırımdan elde edilen kazançları için indirimli vergi uygulanır.
• İhracat kazançlarında 5 puan, imalat kazançlarında 1 puan vergi indirimleri bulunur.

2025 yılından itibaren uygulanmak üzere, şirketlerin, yukarıdaki indirimleri bulunsa dahi %10 asgari kurumlar vergisi ödemelerine dair düzenleme yapılmıştır. Böylece, istisna ve indirimleri olan kurumlar vergisi mükelleflerinden de belli bir oranda kurumlar vergisi alınacaktır.

 

Kapsam

Asgari kurumlar vergisini, Kurumlar Vergisi Kanunu’nda sayılan mükellefler ödeyeceklerdir. Türkiye’de elde ettikleri kazançlarını kurumlar vergisi beyannamesi ile beyan etmek zorunda olan dar mükellef kurumlar da asgari kurumlar vergisine tabidir. Kurumlar vergisinden muaf olanlar ile ilk defa faaliyete başlayan kurumlar hakkında 3 hesap dönemi boyunca asgari vergi hükümleri uygulanmaz. Örneğin; 2025 hesap döneminde kurulan bir şirket, 2025, 2026 ve 2027 hesap dönemlerinde asgari kurumlar vergisine tabi olmayacaktır. 2023 yılında kurulan bir şirket için 2025 hesap döneminde, 2024 yılında kurulan bir şirket için ise 2025 ve 2026 hesap dönemlerinde asgari vergi uygulanmaz. Birleşme, devir, tür değişikliği ile kısmi ve tam bölünme suretiyle kurulan şirketler ilk defa faaliyete başlayan şirket olarak kabul edilmeyecektir.

 

Hesaplama

Kurumlar vergisi mükellefleri, kurum geçici ve yıllık beyannamelerinde Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 32’nci ve 32/A maddeleri hükümlerini dikkate alarak kurumlar vergilerini hesaplayacaklardır. Aynı beyannamelerde, ticari bilanço kârı/zararına kanunen kabul edilmeyen giderlerini ekleyeceklerdir. Bu tutarın sıfırdan büyük olması hâlinde, bu tutardan asgari kurumlar vergisi kapsamı dışında bulunan istisna ve indirimler düşülecektir. Kalan bir tutar bulunması halinde bu tutara %10 oranı uygulanmak suretiyle asgari kurumlar vergisi hesaplanacaktır. İdari Yargı Kararı gereğince, beyannamelerde yer alan geçmiş yıl zararları asgari kurumlar vergisi matrahından düşülebilecektir. Hesaplanan asgari kurumlar vergisinden;

– Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 32’nci maddesi uyarınca payları Borsa İstanbul’da ilk defa işlem görmek üzere en az %20 oranında halka arz edilen kurum kazançlarına uygulanan 2 puanlık, ihracat kazançlarına uygulanan 5 puanlık, üretim faaliyetinden elde edilen kazançlara uygulanan 1 puanlık indirimli oran nedeniyle alınmayan vergi,

– 2/8/2024 tarihinden önce Sanayi ve Teknoloji Bakanlığından alınmış olan teşvik belgelerindeki yatırıma katkı tutarlarının kullanılması nedeniyle 32/A maddesi hükmüne istinaden ilgili hesap döneminde alınmayan vergi indirilecek ve ödenmesi gereken asgari kurumlar vergisi belirlenecektir.

 

Yukarıda belirtildiği şekilde hesaplanan asgari kurumlar vergisinden, Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 32’nci ve 32/A maddeleri hükümleri dikkate alınarak indirimli oran uygulamaları nedeniyle alınmayan vergi tutarları düşüldükten sonra kalan tutarın mükellefin beyanı üzerine hesaplanan vergi tutarını aşması halinde, aşan fark tutar kadar asgari vergi hesaplanacaktır. Hesaplanan asgari vergiden tevkif suretiyle ödenen kurumlar vergisi ile ödenen geçici vergiler mahsup edilebilecektir. Mükelleflerin; tasfiye, birleşme, devir ve tam bölünme işlemleri nedeniyle vermiş oldukları beyannamelerinde de asgari kurumlar vergisini hesaplamaları gerekmektedir. Gelir Vergisi Kanunu’nun mükerrer 121’inci maddesi kapsamında vergi indirimi hakkı bulunan kurumlar, hesaplanan asgari kurumlar vergisi için de bu haklarını kullanabileceklerdir.

 

Asgari Kurumlar Vergisi Hesaplamasında Kazançtan Düşülen İstisna ve İndirimler

5520 sayılı Kanun ile diğer kanunlarda yer alan ve asgari kurumlar vergisi matrahından düşülmesi mümkün olan istisnalar aşağıdaki gibidir:

– İştirak kazançları istisnası

– Emisyon primi kazancı istisnası

– Yatırım fon ve ortaklıklarının kazancı istisnası (taşınmazlardan elde edilen kazançlar hariç)

– Risturn kazanç istisnası

– Sat-kirala-geri al işlemlerine yönelik kazanç istisnası

– Varlık kiralama işlemlerinden elde edilen kazanç istisnası

– Türk gemi sicili kazanç istisnası

– Serbest bölgelerde elde edilen kazanç istisnası

– Teknoloji geliştirme bölgelerinde elde edilen kazanç istisnası

 

5520 sayılı Kanun ile diğer kanunlarda yer alan ve asgari kurumlar vergisi matrahından düşülen indirimler aşağıdaki gibidir:

– 213 sayılı Kanun’un 325/A maddesine göre girişim sermayesi fonu olarak ayrılan tutarlarda indirim

– Korumalı iş yeri indirimi

– AR-GE ve tasarım indirimi

 

Kurumlar vergisi beyannamesinin “diğer indirimler” veya “diğer indirimler ve istisnalar” satırlarında gösterilmekle birlikte, mahiyet itibarıyla indirim veya istisna kapsamında olmayıp, daha çok vergi matrahının doğru hesaplanması amacıyla beyannamenin bu satırlarına yazılan (Türkiye Muhasebe Standartları/Türkiye Finansal Raporlama Standartları ile Vergi Usul Kanunu hükümleri arasındaki değerleme farkları, örtülü sermaye kabul edilen borçlanmalarda borç alan kurum nezdinde Türk lirasının değer kazanması sonucu oluşan kur farkı gelirleri, kıdem tazminatı karşılığı iptali, vergi borçlarına mahsup edilen ve gelir olarak dikkate alınan 193 sayılı Kanun’un mükerrer 121’inci maddesi kapsamındaki indirim hakkı gibi) tutarlar üzerinden asgari kurumlar vergisi hesaplanmayacaktır.

 

Çifte vergilendirmeyi önleme anlaşmaları kapsamında, vergilendirme hakkının ilgili ülkede bulunması nedeniyle Türkiye’nin vergi alma hakkı olmadığı veya söz konusu kazançların Türkiye’de istisna edilmesi gerektiği durumlarda, elde edilen ve kurum kazancına dâhil edilerek beyannamenin “diğer indirimler” satırında matrahtan indirim konusu yapılan tutarlar asgari kurumlar vergisinin kapsamına girmeyecektir. Ayrıca, ikili veya çok taraflı diğer uluslararası anlaşmalar uyarınca, kurumlar vergisinden istisna edilen kazançlar da kapsamda değildir. Böylece, bu bölümde sayılan istisna ve indirimler matrahtan düşülecek ve asgari vergi hesaplamasına konu olmayacaktır.

 

Örneğin; (C) AŞ’nin 2025 hesap dönemine ilişkin ticari bilanço kârı 4.000.000 TL, kanunen kabul edilmeyen gideri 800.000 TL’dir. Mükellef kurum; 2.000.000 TL iştirak kazancı istisnasından, 1.300.000 TL iştirak hissesi satış kazancı istisnasından ve 500.000 TL teknokent kazanç istisnasından yararlanmıştır. Ayrıca, 100.000 TL AR-GE indirimini ve 200.000 TL nakdi sermaye indirimini beyanname üzerinden indirim konusu yapmıştır.