Empati Kurmak Ya Da Kurmamak İşte Bütün Mesele Bu

“Empati gerçek erdemdir ve gerçek erdemde asıl olan senden olmayanı anlamaktır.”        

“Biz bedensel ve ruhsal gelişimimiz için diğer insanlara ihtiyaç duyan toplumsal varlıklarız. Ancak insanın kendi yetersizlik duygusundan kaynaklanan ve onu bir iktidarla özdeşleşmeye götüren durum, empatinin yitimine yol açmaktadır.

Kavramın fikir babalarından Carl Rogers 1970’li yıllarda empatiyi; kişi, karşısındakini kendi yerine koyarak olaylara onun bakış açısıyla bakması, o kişinin duygu ve düşüncelerini doğru olarak anlaması, hissetmesi ve bu durumu ona iletmesi süreci olarak tanımlamıştır. Empati bir taklit değil, tamamıyla karşıdaki kişiyi anlama ve onu kendisi gibi görmektir. “Ben olsa idim bu durumda ne yapardım?” sorusunun cevabıdır. Kişi empati yoluyla karşısındakinin iç dünyasını, karşısındakini kırıp incitmeden, kendisiymiş gibi düşünerek algılamalı, kendisi nasıl bir tepki bekliyor ise karşısındakine de öyle tepki vermelidir. İletişimin bir etki-tepki olayı olduğu, bir olay, sorun ya da durum karşısında gerekli cevabın verilmesi, bilgi paylaşımı ve mesaj değiş-tokuşu olduğu düşünülürse, iletişim ile empatinin birlikte sürece dahil edilmesi insanların daha iyi anlaşmaları, sorunlarını en etkili ve verimli şekilde çözüme kavuşturmaları açısından son derece önemli bir çözüm yolu olarak görülmesi kaçınılmaz hale gelir.

 

“Kendinizi bir başkasının yerine koyabilme becerisi, zekanın en önemli işlevlerinden biridir. Kişinin olgunluk seviyesini gösterir.” A. Cury

Empati birçok olumlu özelliğe sahiptir. İletişimi, teselliyi, problem çözümünü kolaylaştırır. Ama başka bir ucu, yani olumsuz yanları da vardır.

Gerek eş ve çocuklarımızla olan ilişkilerimizde gerekse iş hayatı ve sosyal ilişkilerimizde etkin bir iletişim yeteneğine sahip olmak istiyorsak empati yeteneğimizi geliştirmeliyiz. Öncelikle iyi bir dinleyici olmayı öğrenmemiz gerekiyor. Karşımızdakinin vücut dili, mimikleri ve ses tonundan onun duygu durumu ve neler hissettiği hakkında ipuçları edinebilirsiniz. Etkili bir iletişim ve empati için birkaç öneri:

• Karşınızdakini dinlerken nötr olarak, yani önyargısız bir biçimde dinleyin.
• Savunmaya geçmeyin, sadece dinleyin.
• Çok fazla konuşmayın ve konuşulanları yarıda kesmeyin.
• Göz teması kurun.
• Yumuşak bir sesle ve acele etmeden konuşun.
• Empatik, sabırlı ve kabul edici olun.
• Etkileşime önem verin, uygun olduğunda kişiye dokunun ve sarılın.
• Geri bildirim verin.
• Anlatılanlara gülmeyin, alaya almayın.
• Duygularınızı gizlemeye çalışmayın.

Empati örnekleri

Empati duygusunu yoğun yaşayabiliriz ama bunu göstermezsek, hayata geçirmezsek hiçbir işe yaramaz. Kendi duygularımıza ve sözlerimize çok fazla takılıp kalmadan, karşımızdakini dinleyip duygularını anladığımızda, teselli için yalnızca sözlerimizle yetinmediğimizde, sözlerimizi bir sarılma, destek olma, ufak bir öpücük ya da küçük bir dokunuşla desteklediğimizde daha fazla empati gösterebiliriz.

 

Kendimizi diğer kişiye dikkatli ve nazik bir şekilde ifade ettiğimizde, karşımızdaki kişi konuşurken sıkılmadan, gerginlik ya da bıkkınlık gösteren hareketlerde bulunmadığımızda, karşımızdaki kişiyi üzeceğini bildiğimiz bir konuda şaka yapmadığımızda, problemlerin çözümü için çaba gösterdiğimizde ve başkalarını sakinleştirdiğimizde daha iyi empati kurabiliriz.

Empati eksikliğine örnek

Tüm hayatta sadece kendi problemlerimizin önemli olduğunu düşündüğümüzde, başkalarını dinlemediğimizde, kırıcı ve rencide edici yorumlarda bulunduğumuzda, güler yüzümüzü esirgediğimizde, arkadaşça bir jest ya da temasta bulunmadığımızda, başkaları için yaptığımız iyiliklerin karşılığında bir şey beklediğimizde empati göstermemiş oluruz.

JudiePaxton’ın yazmış olduğu kısa bir öykü de empatinin önemini gösteriyor bizlere…

“Okuldayken sınıf arkadaşlarımdan birisiyle ciddi bir tartışmaya girdim. Onun haksız olduğundan, kendiminse haklı olduğundan emindim.Öğretmenimiz bize çok iyi bir ders vermeye karar verdi. Bizi bütün sınıfın önüne çıkardı ve onu masanın bir tarafına, beni de diğer tarafına yerleştirdi. Masanın tam ortasında yuvarlak, siyah renkli bir nesne vardı. O çocuğa nesnenin rengini sordu. Çocuk ‘beyaz’ diye yanıtladı. Söylediğine inanamadım, çünkü nesne siyahtı. Yeniden tartışmaya başladık; bu kez de nesnenin rengi hakkında.Öğretmen bu kez beni çocuğun yerine, onu da benim yerime geçirdi. Ve bu kez bana nesnenin rengini sordu. ‘Beyaz’ yanıtını vermek zorundaydım, çünkü belli ki nesnenin bir tarafı beyaz, diğer tarafı ise siyahtı.Öğretmenimiz o gün bana çok güzel bir ders verdi. Karşımdaki kişinin bakış açısını anlamam için, kendimi onun yerine koymam gerekiyordu.”

Çocuğunuzun kendi ihtiyaçlarını belirtin ve ona problem çözmeyi öğretin. Araştırmalar, çocukların kendi duygusal ihtiyaçları evde karşılanınca güçlü bir empati duygusu geliştirdiklerini göstermektedir.

Düşüncelerine değer verin. Çocuklara kendi düşünceleri olan bireyler olarak muamele edin ve duygularımızın davranışlarımızı etkileme biçimleri hakkında onlarla konuşun. Ebeveynlik ile “zihin teorisi” arasında bir bağ olduğunu ortaya koymaktadır, yani, çocuklar diğer insanların amaçları, arzuları ve inançları hakkında ne düşünüyorlar?

Başkaları için sempatik duygular uyandırın. Empati davranış modeli olarak tekrar eden davranışlarda bulunarak, empatiyi çağıran durumlara işaret ederek, aileler çocuklarında empatik çözümler üretebilir.

Deneyim yaratmak için öncü olmak ve fırsatlar yaratmak. Denemeler, çocukların tanıdık veya onlara benzer olan bireyler için empati hissetme olasılığının daha yüksek olduğunu göstermektedir.

Kitaplar ve filmlerle çocukların diğer rolleri keşfetmelerine yardımcı olun. Kitaplar veya televizyonlarda izlenen öyküler, çocuklar için perspektif alma becerilerini uygulama fırsatıdır. “Karakterler ne düşünüyor, neye inanıyor, ne istiyor ya da ne hissediyor?” Bunları öğrenmek için iyi bir fırsattır.

Çocuklara ödüller veya cezalarla değil, kendi kendini kontrol etmeye dayalı bir ahlak duygusu geliştirmelerinde yardımcı olun. Çocuklar tabiatlarından dolayı fayda sağlama ve empatik olma yeteneğine sahiptir. Araştırmalar gösteriyor ki, çocukların maddi olarak ödüllendirilmesi durumunda çocukların başkalarına yardım etme olasılığının azaldığını görüyoruz.

“Empati kurmak isteyen mutlaka bir yol bulur, istemeyen sadece bahane bulur.”

Özgür Aksuna