Prof. Dr. Aylin Akbay Oba: Çocuklarda Ağız ve Diş Bakımı Uygulamaları

Bebeğin ilk dişi çıkar çıkmaz, en geç bir yaşını doldurana kadar ilk diş hekimi kontrolünün gerçekleştirilmesi gerektiğinin altını çizen Çocuk Diş Hekimliği Uzmanı Prof. Dr. Aylin Akbay Oba, çocuklarda ağız ve diş bakımı uygulamalarına değinirken, gelişen diş hekimi korkusuna dair neler yapılması gerektiğini ve sedasyonla tedavi yöntemini MAG Okurları için açıklıyor.

Öncelikle kendinizden biraz bahseder misiniz? Uzmanlık alanlarınız neler?

Lisans ve doktora eğitimimi Ankara Üniversitesinde tamamladıktan sonra, Kırıkkale Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesinde kurucu öğretim üyelerinden biri olarak on sekiz yıl görev yaptım. 2021 yılından beri kendi muayenehanemde, 0-18 yaş arası çocuk hasta kabul ediyorum. Kliniğimde tüm tedavi yöntemlerini kullanarak, hastalarımı sağlıklı bir ağıza kavuşturacak uygulamalar yapıyorum. Çocuk diş hekimi olarak hedefimiz doğal diş dokusunu korumak, çiğneme fonksiyonunun ve büyüme gelişimin sağlıklı bir şekilde devam etmesini sağlamak. Bu sebeple, tedavi gereken hastalarda bu vizyonla, en son tıbbi bilgiler ışığında tedavi planlaması yapıyoruz. Dolgu, kanal tedavisi, kron uygulaması, yer tutucu, çocuk protezi ve genel anestezi altında diş tedavisi gibi tedavileri tamamlayıp, çocukların sağlıklı yetişkinler olabilmesi yolunda, koruyucu diş hekimliği bakış açısı ile koruyucu uygulamalarına devam ediyoruz.

Çocuklarda ilk muayeneye ne zaman başlamalı?

Bebeğin ilk dişi sürer sürmez, en geç bir yaşını doldurana kadar ilk diş hekimi ziyaretinin gerçekleştirilmesi önerilir. Bunun yanında ebeveynlere hamilelik döneminde diş hekimine gitmelerini tavsiye ediyoruz. Hem kendi ağız ve diş sağlıklarının iyileştirilmesi için muayene olmaları (çürük yapıcı bakterilerin bebeğe geçişini engellemek için) hem de bebeğin doğumundan itibaren göz önünde bulundurmaları gereken konularda bilgi sahibi olmaları önemli. İlk ziyaretin ve kontrollerin  ihmal edilmesi durumunda, tedavide geç kalınmaması açısından anne babalar, çocuklarının dişlerinde herhangi bir renklenme, çürük  gibi bir durumdan şüphe ettiklerinde en kısa zamanda çocuk diş hekimine başvurmalılar.

Pedodontide, çürüklere karşı koruyucu uygulamalar nelerdir?

Koruyucu diş hekimliğinde ebeveynlerin erken dönemde, ağız, diş bakımı ve beslenmenin düzenlenmesi konusunda bilgilendirilmesi önemli bir adım. Klinikte bu konulardaki eğitimlere yeterli zaman ayrılmasını çok önemsiyoruz. Hiç çürük oluşmaması hedefi ile ilerlenmesi için, ilk diş hekimi ziyareti sonrasında çocukların düzenli randevularla kontrolleri yapılmalı. Koruyucu uygulamaların planlanmasında çocuğun çürük riski belirlenmeli ve bu doğrultuda uygulamalar gerçekleştirilmelidir. Çürük riski yüksek çocuklarda, dişlerin sürme zamanları ile uyumlu olarak yeni süren diş gruplarına fissür örtücüler uygulanmalı, düzenli aralıklarla flor uygulamaları yapılmalı ve üç aylık kontrol randevuları ile hastalar takip edilmelidir. Bu yöntemler ile çürüklerin oluşması engellenebilmektedir. 

Çocuklarda ağız ve diş bakımı eğitimi ne zaman başlamalıdır?

Bebeğin ilk dişi sürer sürmez ağız ve diş bakımı uygulamaları başlamalıdır. Bir yaş civarında, diş fırçası ile dişler fırçalanmaya başlandığında, ebeveyn kontrolünde çocuğun fırçayı eline almasına ve ebeveyni taklit etmesine izin verilerek eğitime başlanabilir. Bu yaşta çocuk, ebeveynini izleyerek ve taklit ederek diş fırçalama alışkanlığı edinmeye başlar. Anne babaların davranışlarıyla ve ağız sağlığına verdikleri önem ile çocuğa örnek olmaları önemli. Okul öncesi dönemde, çocuğun yaşıyla uyumlu olacak şekilde ağız ve diş bakımı ile ilgili oyunlar, kitaplar ve çizgi filmler ile eğitim devam etmeli ve motivasyon kazandırılmalıdır.

Sedasyonla tedavi hakkında bilgi verir misiniz? 

Klinik şartlarda koopere olamayan çocukları, sedasyon ya da genel anestezi altında tedavi edebiliyoruz. Yaşının küçük olması sebebiyle koopere olacak bilişsel düzeye henüz sahip olmayan çocuklar, bu yöntemleri kullandığımız hastalarda çoğunluğu oluşturuyor. Bir de, diş hekimi korkusu yüksek olup, davranış yönlendirme teknikleri ile klinikte kooperasyon sağlayamadığımız, yine bu yöntemlerin gerekli olduğu grup var. Sağlıklı çocuklar dışında, bilişsel gelişimi ile ilgili bozukluk olan hastalarımızda da bu tedavi yöntemlerini kullanılabiliyoruz; ancak, bu uygulamalar için karar verilirken güncel akademik kriterlerin mutlaka göz önünde bulundurulması gerektiğinin altını çizmek isterim.

Çocuklar, diş hekiminden neden korkar? Bu korkunun önüne geçebilmek için neler önerirsiniz?

Diş hekimi korkusu, pek çok korku gibi öğrenilen bir duygudur. Çocuklarda görülen bu korku; çocuğun olumsuz bir tecrübe yaşaması, çevresinden olumsuz tecrübeler dinlemesi, bilinçsizce hazırlanmış çizgi film ve kitaplardan korku yaratacak ifadeler duyması ya da okuması sonucu gelişebilir. Çocuklarda görülen diş hekimi korkusunun, yetişkinlikte de devam edebildiği biliyoruz. Yine ebeveynlerin rolü bu konuda çok önemli. Çocuğun korku edinebileceği ortamlara veya araçlara maruz kalmaması için anne babalar özen göstermeli. Çocuk, diş hekimi ile ne kadar erken tanışırsa ve olumlu tecrübeler edinirse, bu korkunun önüne geçebilmek o kadar mümkün olur. Ağız ve diş bakımı ile ilgili oyunlar, doğru içerikli kitaplar ve çizgi filmler gibi eğitim araçları da bu konuda yardımcı olabilir.