Parkinson Tedavi Edilebilir Bir Hastalık mıdır?

Parkinson hastalığı, dünya genelinde milyonlarca insanı etkileyen, ilerleyici bir nörolojik rahatsızlıktır. Memorial Ankara Hastanesi Nöroloji Bölümü’nden Prof. Dr. E. Esra Okuyucu, Parkinson hastalığının olası sebeplerini, etkilerini, bulgularını, kimlerde daha sık görüldüğünü ve tedavi seçeneklerini MAG Okurlarıyla paylaşıyor.

 

Parkinson hastalığı nedir?

Parkinson hastalığı yaşla ilişkili, beyinde dejenerasyonların görüldüğü, ilerleyici bir durumdur. Aslında beynimizde işlev gören bir bölgenin daha az çalıştığı bir durum olarak da ifade edilebilir. Beyinde dopamin üreten hücrelerin hasarlanmasıyla kişide hareketin kontrolü bozulur. En çok, hareketlerde yavaşlama, titreme (tremor), kas sertliği, denge problemleri gibi bulgularla örtüşür.

 

Parkinson hastalığının nedenleri nelerdir?

Parkinson hastalığının tam nedeni halen bilinmemektedir; ancak, çeşitli faktörlerin rol oynadığı düşünülmektedir. Bu faktörler;

• Genetik: Belirli genetik genlerin hastalıkla ilişkili olduğu bilinmektedir.
• Çevresel Faktörler: Birtakım toksinlere veya diğer çevresel faktörlere maruziyet, içme suları, pestisitler vb. ancak, her türlü değerlendirilmeye rağmen sebep bulunamayabilir.

 

Parkinson hastalığı ne zaman ve nasıl ortaya çıkar?

Parkinson hastalığına yakalanma riski yaşla birlikte artmaktadır. Ortalama başlangıç yaşı 60 yaş civarıdır. Erkeklerde daha sık görülmektedir. Yaş ilişkili bir hastalık olmasına rağmen daha az sıklıkla genç popülasyonda da görülebilir.

 

Parkinson hastalığının görülme sıklığı nedir?

Yaşla ilişkili, beyinde dejenerasyonların görüldüğü beyin hastalıkları arasında ikinci sıklıkta görülmektedir. 60 yaş üstü kişilerde görülme sıklığı %1’dir.

 

Bu hastalığın görülmesindeki risk faktörleri nelerdir, kimlerde daha sık görülür?

Yaş (risk yaşla birlikte artar), genetik (ebeveynleriniz veya kardeşleriniz gibi birinci derece akrabalarınızdan bir veya daha fazlasının Parkinson hastalığına sahip olması, riskinizi artırır), cinsiyet (erkek cinsiyet), toksin maruziyeti (herbisit ve pestisitlere sürekli maruz kalma) risk faktörleridir.

 

Parkinson hastalığı vücudumuzu nasıl etkiler?

Parkinson hastalığında beynimizde basal ganglion denilen bölgede işlev kaybı olur. Normal koşullarda beynimizin bu bölgesinden salınan bir aracı ajan olan dopamin adlı madde sayesinde beynimizden kaslarımıza hareket etme sinyalleri ulaşır. Parkinson hastalarında dopamin azlığı nedeniyle hareketler yavaşlar ve tremor denilen titreme ortaya çıkar. Hastalık ilerledikçe semptomlar yayılıp değişebilir. Örneğin; hastalığın ileri evrelerinde beyin fonksiyonlarının bir kısmı daha etkilenip demans benzeri semptomlar ve depresyon gibi motor olmayan (non-motor) bulgular eşlik edebilir.

Parkinson hastalığında bulgular nelerdir?

Parkinson hastalığının en bilinen bulgusu kas kontrolünde kayıp olmasıdır. Bulgular motor (kas kontrol kaybına bağlı bulgular) ve motor olmayan (non-motor) olarak ikiye ayrılabilir.

 

Motor bulgular: Hareketlerde yavaşlama, istirahat halinde titreme (tremor), kas sertliği (rijidite), postür stabilizasyonunun bozulmasıdır. Daha az olarak göz kıpma hareketlerinde zayıflama, el yazısında küçülme, salyada artış, maske yüz görünümü, yutma güçlüğü, kısık sesle konuşma…

 

Non-Motor Bulgular: Otonom sinir sistemi tutulumu bulguları (ortostatik hipotansiyon, kabızlık, mide ve bağırsak problemleri, idrar kaçırma, seksüel fonksiyon bozuklukları), depresyon, koku duyusunun kaybı, uyku problemleri (periodik bacak hareketleri, REM davranış bozuklukları, huzursuz bacak sendromu), düşünme ve odaklanmada bozulma (Parkinson ilişkili demans) sayılabilir.

 

Hastalığın tanısı nasıl koyulur?

Tanı genellikle klinisyenin aldığı anamnez bulgular ve muayene bulgusuna dayanarak konmaktadır. Tanı için istenebilecek birtakım testler ve laboratuvar incelemeleri mevcuttur; ancak, burada amaç bu hasatlığa benzer bulgular verebilecek diğer hastalıkların dışlanmasıdır.

 

Tanı için hangi testler yapılmaktadır?

Kan testleri (dışlama tanısı için), beyin görüntülemesi (beyin MRG, beyin BT), genetik analiz, DAT-Scan kullanılabilir.

 

Parkinson hastalığı nasıl tedavi edilir ve tam kür mümkün müdür?

Kronik vasfı olması nedeniyle tam kür mümkün olmayan bir hastalıktır; ancak, birçok tedavi yöntemiyle bulguları düzeltmek imkân dahilindedir. Tedavi kişiden kişiye, spesifik bulguların varlığına göre değişken olabilmektedir. Ağızdan ilaç ile tedavi ilk başlangıç tedavisidir. Ağızdan tedavilerin yetersiz kaldığı yahut ağızdan tedavilerin kullanılamadığı durumlarda ikincil tedavi seçenekleri kullanıma alınabilir. İkinci basamak tedavi olarak kurtarıcı enjeksiyonlar, pompa ve pil tedavisi (alet destekli) sayılabilir. Deneysel çalışmaların olduğu kök hücre tedavisi gibi alternatif tedaviler zaman içinde kullanılabilir h