Şeffaf Plakların Kullanımı Dr. Gökay Üstdal

Ortodontiyi, kelime kökenine de değinerek açıklayan Invisalign Sağlayıcı Ortodonti Uzmanı Dr. Gökay Üstdal; şeffaf plak tedavisinin hangi yaşlarda ve nasıl kullanılabileceği, tedavinin sosyal hayata etkisi ve klinik kontrollerin gerçekleştirilmesi konularına ışık tutuyor.

Son yıllarda diş hekimliğinin ortodonti uzmanlık alanı sıklıkla duyuluyor. Ortodontinin ne olduğunu ve kimlere ortodonti uzmanı denildiğini kısaca anlatabilir misiniz?

Ortodonti kelimesinin kökeni, eski Yunancadaki “ortos” (düzgün) ve “dontos” (dişler) sözcükleridir. Bu nedenle ortodonti kelimesi, kısaca “düzgün dişler” olarak Türkçeye çevrilebilir. Genel olarak ortodonti; çocuk ve yetişkinlerin diş ve çene yapılarında meydana gelen bozuklukların teşhisi, önlenmesi ve tedavisi ile ilgilenen diş hekimliğinin bir uzmanlık alanıdır. Ortodonti uzmanları, beş yıllık diş hekimliği fakültesini bitirmiş ve ardından Diş Hekimliğinde Uzmanlık Sınavı’nda başarılı olarak en az dört sene süren, teorik ve pratik aşamalardan oluşan ortodonti uzmanlık eğitimini tamamlamış kişilerdir.

Dişlerimizdeki ortodontik sorunları gidermezsek ne gibi problemlerle karşılaşabiliriz?

Ortodontik bozukluklar sorunun şiddetine ve tipine göre çok farklı problemlere neden olabilir. Örneğin; diş çapraşıklığını ele alalım. Çapraşık dişler, hastaların diş bakımlarını zorlaştırır; bu da diş çürüğü ve diş eti problemlerinin oluşmasına zemin hazırlayabilir. Ayrıca çapraşık dişlere sahip olmak, estetik açıdan da hastayı rahatsız edebilir ve hasta özgürce gülemediği için kendisini kısıtlanmış hissedebilir. Bu durum psikolojik açıdan hastayı rahatsız edecek boyutlara da ulaşabilir. Bunun gibi başka ortodontik sorunlar da çeşitli problemlere neden olabilir. Örneğin; alt çene gerilikleri hastanın hava yolunu daraltabilir ki bu da uyku apnesi gibi hayatı ciddi derecede olumsuz etkileyecek sorunlara neden olabilir. Başka bir örnek vermek gerekirse, bazı diş kapanış bozuklukları ileride çene eklemi ağrılarına neden olabilir, bu ağrılar hastanın yaşam kalitesini etkileyebilir. Tüm bu nedenlerden ötürü ortodontide erken teşhis ve tedavi çok önemlidir.

Çocuklar için ilk ortodonti muayenesi ne zaman olmalıdır?

İlk ortodonti muayenesi için yedi ya da sekiz yaşları uygundur. Bu yaşlarda çocuklar karışık dişlenme dönemindedir. Ağızlarında hem süt dişleri hem de bazı daimi dişleri vardır. Bu yaşlarda yapılacak önleyici veya durdurucu ortodontik tedavilerle ileride oluşabilecek problemlerin erken yaşta çözülmesi sağlanabilir, eğer oluşmuş problemler varsa şiddetlenmesi önlenebilir. Böylelikle ilerde karmaşık hale gelebilecek, zor ve uzun süreli ortodontik tedaviler gerektirebilecek problemler, erken teşhis ile küçük yaşta daha kolay bir şekilde çözülebilir.

Ortodontide en son yeniliklerden biri olan şeffaf plak tedavisi nedir?

Ortodontik tedaviler sabit diş telleri ile yapılabildiği gibi günümüzde gelişen teknoloji sayesinde, şeffaf plak tekniği ile de yapılabilmektedir. Bu teknikte ortodontik tedavi için şeffaf plaklar kullanılır. Bu tedavi için öncelikle dişlerin dijital ölçüsü alınır, elde edilen üç boyutlu dijital model üzerinde tedavi planlaması ortodonti uzmanı tarafından bilgisayar ortamında yapılır. Hazırlanan tedavi planına göre hastaların kullanacakları şeffaf plaklar seri şekilde üretilir. Hekiminin tavsiyesine uyacak şekilde hasta bu plakları kullanır. Bu tedavi sırasında ortodonti uzmanı hastasını belirli aralıklarla kontrol eder ve ağız içinde yapılacak işlemleri gerçekleştirir. Ortodontide hangi tekniğin hangi hasta için daha uygun olacağına klinik tecrübesine göre ortodonti uzmanı karar verir.

Şeffaf plaklar nasıl kullanılır? Hastalar nelere dikkat etmeli?

Şeffaf plaklar; ortodonti uzmanının tavsiye ettiği şekilde kullanılmalıdır. Hastanın plak kullanımı konusunda düzenli olması, plakları kaybetmemesi ve randevularına düzenli gitmesi çok önemlidir. Bir şeffaf plak genellikle yedi ila on gün civarı kullanılır ve ardından, sıradaki şeffaf plağa geçilir. Şeffaf plaklar gün içerisinde en az 22 saat takılır. Sadece yemeklerden önce çıkarılır. Yemek ve diş fırçalama sonrası vakit kaybetmeden tekrar takılır.

Hastalar şeffaf plaklarının ve dişlerinin bakımlarını nasıl yapabilir?

Hastaların yemekten önce şeffaf plaklarını çıkarttıktan sonra özel kutusuna koymaları gerekir. Yemekten sonra ise hem dişlerini hem de şeffaf plaklarını diş fırçası ile temizleyip ardından plaklarını tekrar takmalıdırlar. Ayrıca plaklar için özel üretilen temizleyici ürünleri de belirli aralıklarla kullanabilirler. Ağız bakımı her zaman önemlidir ancak, ortodontik tedavi sırasında her zamankinden çok daha önemlidir. Hastalar ne yerlerse yesinler mutlaka dişlerini fırçalamalı ve belirli aralıklarla da ara yüz temizliği için diş ipinden faydalanmalıdırlar.

Şeffaf plakların kullanımı sosyal yaşamı kısıtlıyor mu? Örneğin; spor yapılabilir mi?

Şeffaf plakların kullanılması hastanın yaşamında ciddi kısıtlamalara neden olmaz. Birkaç gün süren alışma döneminden sonra hastalar tedaviye büyük ölçüde uyum sağlar. Şeffaf plak ağızdayken spor yapılabilir, bu konuda herhangi bir kısıtlama yoktur.

Kontrol süreçlerinde hastaların kliğine fiziksel olarak gelme zorunluluğu var mı? Kontrol süreci nasıl yönetiliyor?

Şeffaf plak tedavisinde her hastanın tedavi planı birbirinden farklılık gösterir. Bazı hastaların kontrole daha az gelmesi mümkün olabilirken bazı hastaların ise daha sık gelmesi gerekebilir. Ortodonti uzmanı hasta için en doğru olan kontrol sıklığını belirler. Şehir dışı veya yurt dışında ikamet ettiklerinden kontrole sıklıkla gelemeyen hastaların bazı kontrolleri online olarak uzaktan da yapılabilir. Bununla birlikte ağız içinde işlem gerektiren bazı durumlarda kontroller için hastanın kliniğe gelmesi gerekir. Tedavi başında tüm bunlar hasta ile konuşulur ve hastanın tedaviye gelebileceği randevu sıklığı belirlenir.

Klinik kontrolüne gelemeyen hastalar için herhangi bir dijital araç kullanılıyor mu?

Kliniğe gelemeyen hastaların kontrollerini akıllı telefonlara yüklenen “Sanal Bakım” uygulamasıyla uzaktan yapabiliyoruz. Bu uygulama aracılığıyla hastalar plak değişim günlerinde bildirim alabiliyor. Uygulama aracılığıyla günde kaç saat plak kullandıklarını takip edebiliyoruz. Ayrıca hastalar ara dönem değerlendirme fotoğraflarını uygulamaya yükleyebiliyorlar ve biz de bunları uzaktan kontrol edebiliyoruz. Hastanın kliniğe gelme imkânı olmadığı durumlarda teknolojinin bu imkânlarını kullanıyoruz ancak bu, tüm kontrollerin uzaktan yapılabileceği anlamına gelmiyor. Gerekli olan aşamalarda hastanın mutlaka klinikte kontrol ve işlemleri de gerçekleştiriliyor. 

Hastaların ağız içi ölçümleri nasıl alınıyor? Bunun için hangi teknolojiler kullanıyor?

Günümüzde ağız içi tarayıcılarla hastaların ölçülerini dijital olarak almak mümkün. Bu dijital ölçüleri bilgisayara aktararak bunları hem bir teşhis aracı olarak kullanabiliyoruz hem de bu ölçüler üzerinden tedavi planlamalarını gerçekleştirebiliyoruz. Hastalar da tedavinin başında ağız içi sorunlarını ekranda gördüklerinde problemi daha iyi anlıyorlar ve tedaviye daha istekli oluyorlar. Ayrıca ara seanslarda mevcut aşamamızı ve tedavi sonrası hedeflerimizi ekran üzerinde hastalarımıza göstererek tedaviye çok daha motive bir şekilde devam etmelerini sağlayabiliyoruz.

Şeffaf plak tedavisinde en uygun yaş aralığı nedir? Çocuk ve yetişkinlerde uygulanabiliyor mu?

Şeffaf plak tedavisi yedi ya da sekiz yaşlarından itibaren yapılabilmektedir. Bu yaşlarda erken dönem tedaviler geçekleştirilir. Yeni gelecek daimi dişler için yer kazanmak üzere genişletme işlemleri gerçekleştirilebilir. On bir ya da on iki yaşlarından itibaren ise artık hastalarımız daimi dişlenmeye geçmiştir ve bu dönemde kalıcı düzenlemelerin yapılabilmesi için şeffaf plak tedavileri kullanılabilir. Yine alt çene ilerletme ihtiyaçları varsa bu dönemde bunlar da gerçekleştirilebilir. Daha sonraki erişkin dönemlerde de şeffaf plakla ortodontik tedavi mümkündür. Bu konuda herhangi bir yaş sınırımız yok. Hastanın ağız sağlığı ve bakımı iyi olduğu sürece ortodontik tedavi şeffaf plak tekniği ile gerçekleştirilebilmektedir.