Esra Arat: Anaokuluna Uyum Süreci

Mutlu Adımlar Anaokulunun kurucusu Psikolog Esra Arat, anaokuluna başlayacak olan çocukların okula uyum sürecinin nasıl kolaylaştırılabileceğini anlatıyor.

Anaokuluna Uyum

Anaokuluna yeni başlayan çocuğun, anne ve babasına bağımlılığı büyük ölçüde devam etmektedir. Çocuk, aile ortamında tüm ilgiyi üzerine toplamıştır; koruyucu, sıcak ve sevgi dolu, kendini güvende hissettiği ev ortamından çıkıp hiç tanımadığı ve bilmediği anaokuluna geçerken bazı zorluklar yaşamaktadır. Anaokulundaki çocuklarla eşit haklara sahip olması, burada iletişim içinde olacağı kişilerin sayısının birden artması çocuğu etkilemektedir. Anne ve babadan ayrılma, çocuklarda “ayrılık kaygısı” ya da “ayrılık stresi” olarak adlandırılan duyguların yaşanmasına neden olmaktadır. Bu duygular anaokuluna uyum sürecini güçleştirebilir.

Çocukların anaokuluna uyum sürecinde gösterdikleri tepkiler farklı farklıdır ve her çocuğun anaokuluna tam anlamıyla uyum sağlama süresi değişmektedir. Bazı çocuklar hiçbir kaygı duymadan anaokuluna oldukça uyumlu bir başlangıç yaparken, bu süreç pek çok anaokulu çocuğu için sancılı bir süreçtir. Bazı çocuklara iki ya da üç gün, bazılarına iki ya da üç hafta veya daha uzun bir süre, uyum sağlaması için gerekmektedir. Bunun en önemli etkeni çocuğun ailesi ile kurduğu ilişkinin niteliğidir. Anaokuluna başladıktan sonraki iki haftalık süreçte uyum problemlerinin yaşanması doğal karşılanmalıdır. İki haftayı geçen uyum problemleri aileden ya da okuldan kaynaklanan ciddi sorunların göstergesi olabilir. Uzun süreli ve yoğun yaşanan “ayrılık kaygısı” giderilmezse bu, sonraki yıllarda okula devamı olanaksız kılacak olan “okul korkusu”nun temellerini oluşturabilir.

Ailelerin Beklentileri

Anaokuluna başlamak, çocuk ve ailesi için yepyeni heyecanlar ve fırsatlar olduğu kadar endişe ve korkuları da beraberinde getirebilir. Aileler, çocukları anaokuluna başlar başlamaz birdenbire olumlu değişmeler ve gelişmeler görmek isteyebilirler. Çocuklarını anaokuluna götürdükleri ilk günlerde hiçbir sorun yaşamadan ve ağlamadan kendilerinden ayrılmasını ve okula uyumlu bir şekilde başlamasını bekleyebilirler.

Uyumsuzluk Çeken Anaokulu Çocuğu Nasıl Davranır?

• Utangaçtır. Aile üyeleri ve tanıdığı yakın çevresi dışındaki yabancı kişilerle iletişim kurmakta güçlük çeker.
• Ailesine bağımlıdır. Yakınlarında anne ya da baba olmadan, anaokuluna ya da sınıfa girmek istemez.
• Anne ve babasından ayrıldığında ağlar. Bazen çığlıklar atarak ağlayabilir, çünkü çocuk o ana kadar alışık olmadığı bir ortama girmektedir, ortam değişmektedir.
• Çocuk, okula gitmeyip evde kaldığı sürece mutludur.
• Çocuğun tüm problemleri o ana kadar ailesi tarafından çözülmüştür. Bu durum çocuğun sorumluluk duygusu ve yaşam problemlerini çözme yetisi kazanmasını engeller. Bu nedenle anne ya da babası olmadan yabancı bir ortamda kendi başına yetmekte zorluk çeker.

“Çocuğum Anaokuluna Başlıyor. Ne Yapmalıyım?”

Çocuklarımızın anaokuluna uyumla başlayabilmesi için en temel gereksinim onların, sevgi ve güven ihtiyacını sağlamaktır. Beden dilimizle, tatlı sözlerle, sıcak ve destekleyici tavırlarla,  bazen öpücük ve sarılmayla çocuklarımıza desteğimizi hissettirmek gereklidir.

Çocuğunuz anaokuluna başlıyor. Bu süreçte o neler hissediyor? Siz onun anaokuluna uyum sürecini kolaylaştırmak istiyorsunuz. Neler yapabilirsiniz?

• Çocuğunuzla anaokulu hakkında konuşun. Neden okula gideceğini, okulda neler yapacağını basit bir dille anlatın. Çocuğunuzun da düşüncelerini dinleyin.
• Kendi “ilk okul günü” öykülerinizi anlatarak hislerini paylaşın. İlk okul gününe ait herkesin olumsuz hatıraları olabilir; ancak, bu süreçte özendirici olmaya çalışın. Olumsuzluklar varsa dürüstçe bu olumsuzlukları nasıl yendiğinizi de anlatın.
• Çocuğunuzun çevrenizde anaokuluna giden yaşıtlarını gözlemesini, etkileşime girmesini sağlayın.
• Çocuğunuzun anaokuluna başladığını akraba ya da dost sohbetlerinde belirtin ve bu nedenle övünmesini sağlayın.
• Anaokuluna başladığı için çocuğunuza küçük bir kutlama partisi düzenleyin.
• Anaokulunda kullanılan boya, makas, karton malzemelerin alıverişini çocuğunuzla yapın ve onu teşvik edin.
• Yakın çevrenizden insanların, çocuğunuzun okula başlama durumuna yönelik olası kaygılarını yansıtmamaları için çabalayın.
• Öğretmeniyle, çocuğunuzun okulun ilk gününden önce tanışmasını, iletişim kurmasını sağlayın.
• Okula uyum sürecinde çocuğunuza dürüst davranın, verdiğiniz sözleri mutlaka yerine getirin. Onu alacağınız saatleri geçirmeyin ve ayrılma sürecini sistematik hale getirin. Böylece güven duygusunun gelişmesini ve ayrılık kaygısının azalmasını sağlayın.
• Çocuğunuzun anaokuluna başladığı günlerden itibaren, evdeki rutinlerinizi aynen devam ettirin, çocuğunuz okula başladığı için ani kural değişikliklerine gitmeyin.
• Anaokulu ile etkin bir iş birliği ve iletişim halinde olun.
• Çocuğunuzun anaokuluna gitmesinin sizi ne kadar mutlu ettiğini ona ifade edin.
• Anaokuluna gitmesinin gerekliliğine inandığınızı belli edin; bu konuda kararlı ve istekli olduğunuzu çocuğunuza hissettirin.
• Çocuğunuz anaokulundan eve geldiğinde anaokulu yaşantısını önemseyin ve bu sürece ait ayrıntıları dinleyin. Siz de o anaokulundayken neler yaptığınızı ona anlatın.
• Çocuğunuzun sizin için ne kadar önemli olduğunu sarılarak, öperek, sözlerinizle anlatın. Aileden ayrılarak yeni bir ortama alışma sürecinde çocuğunuzun böyle bir desteğe ihtiyacı olacaktır.