Yüksel Duman: Vergiye Uyumlu Mükelleflere Sağlanan Vergi İndirimi

Ankara Vergi Dairesi Başkanı Yüksel Duman, vergiye uyumlu mükelleflere sağlanan vergi indirimi konusunda kıymetli bilgiler verdi.

Vergi borucunu süresinde ödeyemeyen mükelleflerimizin üzerindeki finansman yükünü azaltmak ve vergi borçlarının ödemelerine yardımcı olabilmek amacıyla; vergi yapılanması kanunları çıkarılmaktadır. Bu kanunlar vergi borcunu süresinde ödeyemeyen mükelleflerimize kolaylıklar sağlamakta ancak, vergisini süresinde ödeyen mükellefler açısından finansal bir katkı sağlamamaktaydı. Bu noktada Gelir Vergisi Kanunu’na “Vergiye Uyumlu Mükelleflere Vergi İndirimi” başlığı taşıyan mükerrer 121’inci madde eklenerek 01.01.2018 tarihinden itibaren mükellefiyet ödevlerini süresinde yerine getiren mükellefe de bir vergi avantajı sağlanmıştır. Söz konusu kanun maddesi ile vergi ödevlerini süresinde yerine getiren mükelleflerimiz için finansal anlamda bir avantaj da sağlanmış oldu.

Vergiye Uyumlu Mükellef Vergi İndirimi Nedir?

Gelir Vergisi Kanunu’nun mükerrer 121’inci maddesi 6824 sayılı Kanun ile yeniden düzenlenerek, 1.1.2018 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere, 2017 ve izleyen yıllarda edinilmiş ticari,  zirai ve mesleki kazançlara ilişkin olarak kanun hükmünde belirtilen koşulları sağlayan mükelleflerin gelir vergisi ve kurumlar vergisi beyannameleri üzerinden tahakkuk eden verginin %5’i oranında indirim yapılması öngörülmüştür. Bu tutar,  01.01.2022 tarihinden itibaren verilmesi gereken yıllık gelir ve kurumlar vergisi beyannamelerinde uygulanmak üzere 2.000.000 Türk Lirası’dır. Hesaplanacak %5’lik uyumlu mükellef için vergi indirimi tutarı ilgili yılında belirtilmiş olan tutarları aşamaz.

Vergi İndirimden Kimler Faydalanabilir?

Vergiye uyumlu mükellef indiriminden yararlanabilecek olanlar kanun metninde tek tek sayılmış bulunmaktadır. Buna göre;

• Ticari, zirai veya mesleki faaliyeti nedeniyle gelir vergisi mükellefi olanlar,

• Kurumlar vergisi mükellefleri, (finans ve bankacılık sektörlerinde faaliyet gösterenler, sigorta ve reasürans şirketleri ile emeklilik şirketleri ve emeklilik yatırım fonları hariç olmak üzere) indirimden faydalanabilecektir. 

• Bununla birlikte kira gelirleri elde edenler ile menkul sermaye iradı nedeniyle yıllık gelir vergisi beyannamesi verenler vergi indirimi uygulamasından yararlanamayacaktır.

Vergi İndiriminin Şartları Nelerdir?

1- İndirimin hesaplanacağı beyannamenin ait olduğu yıl ile bu yıldan önceki son iki yıla ait vergi beyannamelerinin kanuni süresinde verilmiş olması gerekmektedir. Kanuni süresinde verilen bir beyannameye ilişkin olarak kanuni süresinden sonra düzeltme amacıyla veya pişmanlıkla verilen beyannameler bu indirimden yararlanma şartlarını bozmaz.  

2- İndirimin hesaplanacağı beyannamenin ait olduğu yıl ile bu yıldan önceki son iki yıl içerisinde kesinleşmiş olması koşuluyla vergi beyannamelerindeki vergi türleri itibarıyla ikmalen, re’sen veya idarece yapılmış bir tarhiyat bulunmaması gerekmektedir. Kesinleşen tarhiyatların, indirimin hesaplanacağı beyannamenin ait olduğu yıl için geçerli olan, kanunda belirtilen indirim tutar sınırının %1’ini aşmaması durumunda bu şart ihlal edilmiş sayılmaz.

Kanunun ilk uygulamasında yapılan tarhiyatın kesinleşme şartı aranmamaktaydı. Ancak bu konuda yapılan düzenleme ile birlikte artık söz konusu tarhiyatın kesinleşmesi gerekmektedir. Ayrıca ufak tutarlı tarhiyatların mükellefin indirim hakkını engellememesi amacıyla buraya da bir sınırlama getirilmiştir. Buna göre 2022 yılı için geçerli olan 2.000.000 TL vergi indirimi tutarının %1’i olan 20.000TL’ye kadar yapılacak ikmalen ve re’sen tarhiyatlar, vergiye uyumlu mükelleflere uygulanacak indirimlere engel olmayacaktır. 

3- İndirimin hesaplanacağı beyannamenin verildiği tarih itibarıyla, vergi beyannameleri üzerine tahakkuk eden vergilerin ödenmiş olması gerekmektedir.  

Bu madde kapsamında bahsedilen vergi beyannameleri ibaresi; yıllık gelir vergisi ve kurumlar vergisi beyannameleri, geçici vergi beyannameleri, muhtasar, muhtasar ve prim hizmet beyannameleri ile Hazine ve Maliye Bakanlığına bağlı vergi dairelerine verilmesi gereken katma değer vergisi ve özel tüketim vergisi beyannamelerini; vergi ibaresi, anılan bakanlığa bağlı vergi dairelerine verilmesi gereken beyannameler üzerine tahakkuk eden vergileri ifade eder.

4- Mükellefin vergi aslı (vergi cezaları ile fer’i alacaklar dâhil) 1.000 Türk Lirasının üzerinde vadesi geçmiş borcunun bulunmaması gerekmektedir. 

Söz konusu 1.000.- TL’lik borcun hesabında Hazine ve Maliye Bakanlığına bağlı vergi dairelerine verilmesi gereken vergi beyannameleri üzerine tahakkuk eden vergi asılları ile vergi cezalarının (vergi ziyaı cezası, usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezaları) toplamı dikkate alınacaktır. Söz konusu 1.000.- TL’lik borcun hangi döneme ait olduğunun önemi bulunmamaktadır.

5- Vergi indiriminin hesaplanacağı beyannamenin ait olduğu yıl ile önceki dört takvim yılında Vergi Usul Kanunu’nun kaçakçılık suçlarını düzenleyen 359 uncu maddesinde sayılan fiillerin işlenmemiş olması gerekmektedir.

Vergi İndiriminin Uygulaması 

Vergi indirimine ilişkin şartları haiz mükellefler, yıllık gelir veya kurumlar vergisi beyannameleri üzerinden hesaplanan gelir veya kurumlar vergisinin %5’i oranında vergi indirimi tutarını hesaplayacaktır. Vergi indirimi tutarı, her hal ve takdirde 2 milyon Türk Lirası’ndan fazla olamayacaktır. Bu suretle hesaplanan vergi indirimi tutarı, öncelikle bu beyannameler üzerinden ödenmesi gereken gelir veya kurumlar vergisinden indirilebilecektir. Vergi indirimi tutarının ödenmesi gereken vergiden fazla olması halinde ise kalan tutar, yıllık gelir veya kurumlar vergisi beyannamesinin verilmesi gereken tarihi izleyen bir tam yıl içinde mükellefin beyanı üzerine tahakkuk eden diğer vergilerinden mahsup edilebilecektir. Bu süre içerisinde mahsup edilemeyen tutarlar red ve iade edilmeyecektir. 

Vergi indiriminden yararlanan bir mükellefin bu şartları taşımadığının sonradan anlaşılması durumunda ilgili vergilendirme döneminde indirim uygulaması dolayısıyla ödenmeyen vergiler, vergi ziyaı cezası uygulanmaksızın tarh edilir. 

Mükellef indirimden yararlandıktan sonra ortaya çıkan bir tarhiyatın kesinleşmesi durumunda ise yararlanılan vergi indirimi mükelleften geri talep edilmemektedir.

Örnek: Vergi indiriminden yararlanma şartlarının tamamını sağlayan ve 2021 hesap dönemine ait kurumlar vergisi beyannamesi üzerinde hesaplanan kurumlar vergisi 50.000.000.- TL olan (Y) A.Ş.’nin bu hesap dönemine ilişkin olarak yurtiçinde kesinti suretiyle ödemiş olduğu kurumlar vergisi tutarı 400.000.- TL’dir. (Y) A.Ş. aynı döneme ilişkin olarak ayrıca 40.000.000.- TL geçici vergi ödemiştir.

Vergi indirimi tutarı   = Hesaplanan kurumlar vergisi x İndirim oranı

                                         = 50.000.000.- TL x 0,05

                                        = 2.500.000.- TL

olarak hesaplanmış olsa da (Y) A.Ş.’nin yararlanabileceği vergi indirimi tutarı 2.000.000.- TL olarak dikkate alınacaktır. Çünkü 2021 kurumlar vergisi beyannamesi için belirlenmiş olan vergi indirimi tutarı en fazla 2.000.000 TL’dir.

Buna göre, (Y) A.Ş. vergi indiriminden aşağıdaki şekilde yararlanacaktır.