Uzm. Dt. Nurgül Demir Kış Meyve ve Sebzelerindeki Diş Dostu Kalsiyum
Kalsiyumun, ağız ve diş sağlığı üzerindeki etkilerine değinen Çocuk Diş Hekimliği Uzmanı Nurgül Demir, kış mevsimi sebzelerinin nasıl tüketilmesi gerektiğini ve kaçınılması gereken noktaları MAG Okurlarıyla paylaşıyor.
Bir anda soğuyan havalar bizleri mevsim değişimine hazırlarken, kış meyve ve sebzeleri de market raflarında ve pazar tezgâhlarında yerini almaya başladı. Bulaşıcı gribal enfeksiyonlara ve soğuk algınlığına karşı çocukların bağışıklık sisteminin güçlü tutulabilmesi için, özellikle bu dönemde, vitamin ve minerallerden zengin beslenme düzenleri önem kazanıyor. Kış sebze ve meyvelerinin birçoğunun yapısında da bulunan kalsiyum, bağışıklık sisteminin işlevinin yürütülmesinde rol alırken; aynı zamanda dişlerin güçlenmesine ve diş eti sağlığının idame ettirilebilmesinde katkı sağlıyor.
Portakal, kış mevsiminde çocukların severek tükettiği meyvelerden biridir ve kalsiyum içeriği açısından zengindir. Diş sağlığı yönünden baktığımız zaman, kalsiyum diş dokuları için gerekli iken, fruktoz dediğimiz meyve şekeri çürük riskini arttırması nedeniyle dikkat edilmesi gereken bir faktör olarak karşımıza çıkar. Bu nedenle portakal mutlaka yenilerek tüketilmeli, mümkün olduğu kadar portakal suyu tüketiminden uzak durulmalıdır. Aynı şekilde, incir kalsiyumdan zengin bir meyvedir; mevsim itibarıyla kuru incir olarak tüketilebilir. Şeker içeriği ve yapışkan özellikte olmasının çocuklarda çürük riskini arttırabileceği göz önünde bulundurularak, mutlaka tüketiminden sonra bolca su içilmeli veya dişler fırçalanmalıdır. Balkabağı da kalsiyumdan zengin bir kış meyvesi olarak bilinir; çorba, mücver, püre gibi, çocukların hoşuna gidecek farklı tariflerle de hazırlanabilir.
Karalahana, ıspanak, brokoli ve pazı; kış mevsiminin kalsiyum deposu olarak öne çıkan sebzelerindendir. Fasulye, mercimek ve nohut yemekleri kış sofralarının vazgeçilmezleri arasında yer alır ve içerdikleri kalsiyum değerleri yüksek oranlardadır. Bunların yanı sıra, çocukların severek tüketecekleri bir kalsiyum kaynağı olarak tatlı patatesi de atlamayalım; ancak, patatesteki nişasta içeriğinin çürük aktivitesini arttıracağını hatırlatarak tüketiminin mutlaka sınırlı tutulması gerektiğini belirteyim.
Chia ve keten tohumu, kalsiyumdan zengin içeriklerine ek olarak bağışıklık sistemini aktive eder ve hastalıklara karşı vücut direncinin arttırılmasını sağlar. Ev yapımı veya üretim aşamalarından emin olunan ve katkı maddesi içermeyen yoğurtlara karıştırılarak, mevsim meyveleri ile tatlandırılarak yapılan pudingler gibi çocukların sevebileceği şekillerde tüketilebilir. Yoğurt da yüksek oranda kalsiyum içerir ve zengin probiyotik içeriğiyle bağışıklık sistemini güçlendiren besinlerin başında gelir. Covid pandemisi döneminde, tıp hekimlerinin de her öğünde mutlaka yoğurt tüketilmesi gerektiğini vurguladıklarını hatırlatayım.
Çocukların belki de en çok hoşlarına gidecek önerim ise, tahin pekmez karışımı olacak. Kemik sağlığı, kansızlık üzerindeki faydaları, içerdikleri antioksidanlar ile hastalıkların iyileşmesine olan katkıları, bağışıklık sistemini güçlendirici etkileri bilinen ve özellikle soğuk havalarda enerji sağladığı için daha sık tüketilmeye başlanan tahin pekmez karışımı, kalsiyum açısından da oldukça zengindir. Burada dikkat edilmesi gereken nokta; pekmez şeker içerdiği için, özelikle çürük aktivitesinin yüksek olduğu çocuklarda çürük riskini arttırabilir, çürüklerin hızlı ilerlemesine neden olabilir. Bu nedenle, sabah kahvaltısında tüketilmesi ve sonrasında dişlerin fırçalanması en doğru yöntem olacaktır.
Bu mevsimlerde tüketilebilecek besinlerden elma, kereviz sapı ve havuç; gevrek yapısıyla çocukların okulda diş fırçalayamadıkları zamanlarda diş yüzeylerinin bir miktar temizlenmesini sağlayabilir. Özellikle beslenme çantaları için tercih edilebilir.
Dengeli beslenme, tükürük içeriğinin de kalsiyumdan zengin bir hâle dönmesini sağlar; bu da diş yüzeylerini yıkama etkisi sırasında, diş sert dokularının kalsiyum ile beslenmesine olanak tanır. Son olarak; bu önerilerin ağız ve diş sağlığının korunmasında sadece katkı sağladığını ve diş çürüklerini engelleyebilmek için her gün en az iki sefer diş fırçalamanın zorunlu olduğunu mutlaka vurgulamak gerekir.
Diş Sağlığı İçin Beş Beslenme Önerisi
ï Portakal, balkabağı kalsiyumdan zengin meyvelerdir; ancak içeriğindeki meyve şekeri diş çürükleri için risk oluşturur. Portakalı, suyunu sıkarak tüketmek, kullanılan portakal sayısı ile orantılı olarak şeker alım miktarını arttırır.
ï Kuru incir, yüksek oranda kalsiyum içerir; ama şeker içeriği ve yapışkan özellikte olmasının çocuklarda çürük riskini arttırabileceği göz önünde bulundurularak mutlaka tüketiminden sonra bolca su içilmeli veya dişler fırçalanmalıdır.
ï Karalahana, ıspanak, brokoli ve pazı gibi yeşil sebzeler; kuru fasulye, mercimek ve nohut yemekleri kış sofralarında yer alması gereken kalsiyum içeriği yüksek besinlerdir.
ï Chia ve keten tohumu kalsiyumdan zengin içeriklerine ek olarak, bağışıklık sisteminin aktive edilmesinde ve hastalıklara karşı vücut direncinin arttırılmasında rol oynar. Chia tohumunun fazla tüketimi halinde kabızlığa, bağırsak hastalıklarına sebep olabileceği de unutulmamalı ve mutlaka çocuklar için önerilen miktarlar gözetilerek öğünlere eklenmelidir.
ï Tahin pekmez karışımı, kalsiyum açısından da oldukça zengindir. Pekmez şeker içerdiği için, özelikle çürük aktivitesinin yüksek olduğu çocuklarda çürük riskini arttırabilir, çürüklerin hızlı ilerlemesine neden olabilir. Bu nedenle, sabah kahvaltısında tüketilmeli ve sonrasında dişler fırçalanmalıdır.
