Uzm. Dt. Nurgül Demir Diş Tedavisinde Sedasyon mu Genel Anestezi mi?
Çocuk Diş Hekimliği Uzmanı Nurgül Demir, çeşitli durumlar sebebiyle diş kliniğine korkarak gelen çocuklarda uygulanabilen sedasyon ve genel anesteziyle tedavi seçeneklerini MAG Okurları için detaylandırıyor.
Çocukların diş hekimleri ile ilk tanışması, bebeklik döneminde ilk süt dişler çıkmaya başladığı anda, herhangi bir şikayet oluşmaya başlamadan olmalıdır. Ağız hijyeni alışkanlıklarının devamlılığı için, ilk diş hekimi muayenesinin, bebeklerin ortalama 6 aylık dönemlerinde yapılması şart olmakla birlikte; çocuğun düzenli kontrollerle diş hekimine ve muayene koltuğuna alışması ileride oluşabilecek bir diş hekimi fobisinin önüne geçilebilmesi açısından da büyük önem taşır.
Çocuk hastalarımızla ilk tanışmamız diş ağrısı sebebi ile olduğu takdirde hastalarımızın çoğu, deneyimledikleri diş ağrısının tedirginliği ile isteksiz, arkadaşlarından duydukları hikâyelerle endişeli veya olumlu geçmeyen eski diş tedavisi randevularının sebep olduğu korku ile geliyorlar kliniğe. Çocukların ön yargı ve korkularını yıkarak diş tedavilerini klinik koşullarda tamamlamak her zaman mümkün olmuyor. O zaman diş tedavilerinin uyutularak yapılması tek tedavi seçeneği olarak karşımıza geliyor. Diş hekimi fobisi veya kontrol edilemeyen bulantı refleksi varlığında, korku ve kaygı düzeyinin çok yüksek olduğu vakalarda, bazı sistemik hastalıkların sebep olduğu ve hastamızın koltukta yapılan işlemlere uyum göstermesini engelleyen özel durumlarda ve özel gereksinimli hastalarımızda diş tedavilerini sedasyon veya genel anesteziyle yapıyoruz. Çocuk diş hekimliğinde sedasyon veya genel anestezi kararı; hastanın yaşı, yapılacak olan diş tedavileri ve planlanan tedavi süresi göz önünde bulundurularak, Amerikan Pediatrik Diş Hekimleri Derneğinin yönergelerine göre verilir. Her iki yöntemde de hasta işlem sonrasında bir şey hatırlamaz. Özellikle çocuklarda, diş tedavilerinin uyutularak yapılması ile, ilerleyen yaşlara taşınabilecek bir diş hekimi fobisinin önüne geçilebilir.
Genel Anestezi Uygulanarak Diş Tedavisi Yapılması Planlanan Hastalar İçin
ï Sedasyon veya genel anestezi kararını verirken hastamızın genel sağlık durumu, detaylı tıbbi hikâyesi mutlaka ilk sırada sorgulanmalıdır. Hastada diyabet, konjenital kalp hastalığı, kanama problemi ve pıhtılaşma bozukluğu, geçirilmiş/planlanan kalp ameliyatı veya radyoterapi/kemoterapi gibi özel durumların varlığında, mutlaka doktorundan konsültasyon istenerek, tıp doktorunun yönlendirmesine göre planlama yapılmalıdır.
ï Çocuk hastamızın genel anestezi altında yapılması planlanan farklı tıbbi işlemleri ile diş tedavilerinin aynı seansta yapılması mümkündür. Sünnet, geniz eti operasyonu, kulağa tüp takılması gibi cerrahi işlemler, diş tedavileri ile aynı seansta yapılabilecek işlemlerin en sık uygulananlarıdır. İlgili tıp doktorunun da onay vermesi halinde, ortak bir işlem planlanabilir. Bu nedenle uyutularak diş tedavilerinin yapılması planlanan çocuk hastalarda tıbbi hikâyenin sorgulanması, yakın zamanda gerekli olabilecek ek bir genel anestezi ihtiyacını ortadan kaldırması açısından da çok önemlidir.
ï Çocuklarda görülen ileri düzey kalp hastalıklarının bazılarında, genel anestezi yüksek riskli bir tedavi seçeneğidir. Ağız hijyeni alışkanlıklarının bebeklik döneminden itibaren ebeveyn kontrolünde devamlılığının sağlanması, çocuk diş hekimi kontrollerinin aksatılmaması ve diş çürüklerinin erken dönemde tedavi edilmesi doğuştan kalp hastalığı olan çocuklarda karşılaşılabilecek riskleri kontrol altında tutabilmek için önemlidir.
ï Zihinsel, bedensel yetersizlik, dikkat eksikliği veya hiperaktivite problemi olan özel gereksinimli hastalarımızda, hastanın özel durumu, koltukta yapılan işlemlere uyum göstermesini engelleyecek düzeyde ise diş tedavileri sedasyon veya genel anesteziyle yapılabilir. Hastanın takip altında olduğu kalp, şeker gibi ek bir sistemik hastalığı varsa, doktorunun onaylaması halinde diş tedavileri uyutularak yapılabilir. Hasta, genel sağlık durumuna göre, aynı gün hastaneden taburcu edilebileceği gibi, yatışlı olarak takip edilmesi de gerekebilir.
ï Genel anestezi altında yapılan diş tedavilerinin başarısında, uygulanan işlemler kadar, operasyondan sonra çocuğun beslenme alışkanlıklarının düzenlenmesi, ağız ve diş sağlığına gereken özenin gösterilmesi ve rutin diş kontrollerinin aksatılmaması da göz ardı edilemez bir öneme sahiptir.
Uyutularak Diş Tedavisinde Süreç Nasıl İlerler?
ï Anestezi uzmanı tarafından anestezi öncesi muayenesi ve tetkikleri yapılır.
ï Hastanın detaylı tıbbi öz geçmiş bilgileri edinilip, fizik muayenesi gerçekleşir.
ï İşlem öncesinde rahatlatıcı bir ilaç içirildikten sonra, hasta operasyon odasına alınır.
ï Planlanan tedaviler tam teşekküllü bir hastanenin ameliyathane ortamında, anestezi uzmanı ile birlikte tamamlanır.
ï Anestezi uzmanı hastaların kalp hızı, kan basıncı, solunum hızı ve derinliği, vücudun oksijen düzeyi gibi gerekli bütün yaşamsal fonksiyonlarını düzenli olarak kontrol ederek hasta güvenliğini takip altında tutar. Kontrollü olarak verilen ilaçlarla çocuk hastalar sedasyon/genel anestezi sırasında rahat bir deneyim yaşar ve süreç ağrısız tamamlanır.
ï Anestezi altında çocuk hasta için planlanan diş tedavileri tamamlandıktan sonra, hasta anestezi uzmanı tarafından uyandırılır. İşlemden sonraki dönemde hastanın ağrı duymasını önlemek için gerekli olan ilaç tedavileri planlanır. Bir süre gözetim altında tutulduktan sonra taburcu edilir. Hastanın, takip altında olduğu herhangi bir sistemik hastalığı yoksa hastanede kalmasına gerek olmaksızın aynı gün içinde hastaneden çıkış yapabilir.
