Nurgül Demir Çocuk Diş Hekimliğinde Genel Anestezi ve Sedasyon

Çocuk Diş Hekimi Uzm. Dr. Dt. Nurgül Demir, uyutularak tedavinin hangi hastalarda gerekli olabileceği, dikkat edilmesi gereken hususlar ve sürecin işleyişi hakkında MAG Okurlarını bilgilendiriyor.

Çocuk hastalarda uyutularak diş tedavisi hangi durumlarda gerekli oluyor?

Çocuk hastalarımızla ilk tanışmamız maalesef çoğunlukla diş ağrısı sebebi ile oluyor. Hastalarımızın çoğu, deneyimledikleri diş ağrısının tedirginliği ile isteksiz, arkadaşlarından duydukları hikâyelerle endişeli veya olumlu geçmeyen eski diş tedavisi randevularının sebep olduğu korku ile geliyorlar kliniğe. Çocukların ön yargı ve korkularını yıkarak diş tedavilerini klinik koşullarda tamamlamak her zaman mümkün olmuyor. O zaman diş tedavilerinin uyutularak yapılması tek tedavi seçeneği olarak karşımıza geliyor. Diş hekimi fobisi veya kontrol edilemeyen bulantı refleksi varlığında, korku ve kaygı düzeyinin çok yüksek olduğu vakalarda, bazı sistemik hastalıkların sebep olduğu ve hastamızın koltukta yapılan işlemlere uyum göstermesini engelleyen özel durumlarda ve özel gereksinimli hastalarımızda diş tedavilerini sedasyon veya genel anesteziyle yapıyoruz. 

Sedasyon ve genel anestezinin farkı nedir?

Sedasyon, sedatif ilaçlar ile bilinç düzeyinin kontrollü olarak baskılandığı, derinliğin ayarlanabildiği bir uyku halidir. Çocuk hastalarda kısa süreli işlemlerde uygulanır. Genel anestezide ise, hastanın ameliyathane ortamında, anestetik ilaçların etkisiyle derin bir uyku haline geçmesi sağlanır. Solunum ve dolaşım fonksiyonlarının düzenli olarak kontrol altında tutulduğu, geri dönüşlü bu derin uyku halinde, işlem tamamlanana kadar hastaya devamlı olarak solunum desteği sağlanır.

Sedasyon veya genel anestezi kararı neye göre verilir?

Çocuk diş hekimliğinde sedasyon veya genel anestezi kararı; hastanın yaşı, yapılacak olan diş tedavileri ve planlanan tedavi süresi göz önünde bulundurularak, Amerikan Pediatrik Diş Hekimleri Derneğinin yönergelerine göre verilir. Her iki yöntemde de hasta, işlem sonrasında bir şey hatırlamaz. Özellikle çocuklarda, diş tedavilerinin uyutularak yapılması ile, ilerleyen yaşlara taşınabilecek bir diş hekimi fobisinin önüne geçilebilir. Tabii sedasyon veya genel anestezi kararını verirken hastamızın genel sağlık durumu, detaylı tıbbi hikâyesi mutlaka ilk sırada sorgulanmalıdır. Eğer takip altında olduğu herhangi bir sağlık problemi varsa anestezi kararı, ilgili tıp hekimine danışarak verilmelidir.

Genel anestezi altında farklı tıbbi işlemler uygulanırken de diş tedavisi gerçekleştirilebiliyor. Bu konu hakkında biraz bilgi verebilir misiniz?

Çocuk hastamızın genel anestezi altında yapılması planlanan farklı tıbbi işlemleri ile diş tedavilerinin aynı seansta yapılması da mümkündür. Sünnet, geniz eti operasyonu, kulağa tüp takılması gibi cerrahi işlemler, diş tedavileri ile aynı seansta yapılabilecek işlemlerin en sık uygulananlarıdır. İlgili tıp doktorunun da onay vermesi halinde, ortak bir işlem planlanabilir. Bu nedenle genel anestezi ile tedavi planlaması yapılan çocuk hastalarda tıbbi hikâyenin sorgulanması, ek bir genel anestezi ihtiyacını ortadan kaldırması açısından da çok önemlidir.

Uyutularak diş tedavisinde süreç nasıl ilerler?

• Çocuk hastanın tüm diş tedavileri planlandıktan sonra hastaya sedasyon ya da genel anestezi uygulanması için karar verilir.
• Anestezi uzmanı tarafından anestezi öncesi tetkikleri yapılır.
• Hastanın detaylı tıbbi öz geçmiş (öncesinde geçirdiği ameliyat ve hastalıklar, sürekli kullandığı ilaçlar vb.) bilgileri edinilip, fizik muayenesi gerçekleşir.
• Hastanın diyabet, konjenital kalp hastalığı, kanama problemi ve pıhtılaşma bozukluğu, geçirilmiş/planlanan kalp ameliyatı veya radyoterapi/kemoterapi gibi özel durumlarında mutlaka doktorundan konsültasyon istenerek, doktorun yönlendirmesine göre ön hazırlık yapılır.
• İşlem öncesinde rahatlatıcı bir ilaç içirildikten sonra, hasta operasyon odasına alınır.
• Planlanan tedaviler ameliyathane ortamında, anestezi uzmanı ile birlikte tamamlanır.
• Anestezi uzmanı hastaların kalp hızı, kan basıncı, solunum hızı ve derinliği, vücudun oksijen düzeyi gibi gerekli bütün yaşamsal fonksiyonlarını düzenli olarak kontrol ederek hasta güvenliğini takip altında tutar. Kontrollü olarak verilen ilaçlarla çocuk hastalar sedasyon veya genel anestezi sırasında rahat bir deneyim yaşar ve süreç ağrısız tamamlanır.
• Anestezi altında çocuk hasta için planlanan diş tedavileri tamamlandıktan sonra, hasta anestezi uzmanı tarafından uyandırılır. İşlemden sonraki dönemde hastanın ağrı duymasını önlemek için gerekli olan ilaç tedavileri planlanır.  Bir süre gözetim altında tutulduktan sonra taburcu edilir. Hastanın takip altında olduğu herhangi bir sistemik hastalığı yoksa hastanede kalmasına gerek olmaksızın aynı gün içinde hastaneden çıkış yapabilir.