Uzm. Dt. Nurgül Demir Çocuklarda Diş Fırçası Seçimi
Süt dişleri çıkmaya başlayan bebeklerin de dişlerinin fırçalanması gerektiğini belirten Çocuk Diş Hekimliği Uzmanı Dr. Nurgül Demir, diş fırçasının nasıl seçilmesi gerektiğini MAG Okurları için anlatıyor.
Bebeklerin genellikle altı ila on iki aylıkken çıkmaya başlayan ilk süt dişleri ile birlikte dişlerinin fırçalanmaya başlanması; süt dişlerinin düşme yaşına kadar ağızda tutulması ve genç erişkinlik döneminde daimi dişler tamamlanana kadar estetik ve fonksiyonel görevlerini yerine getirebilmeleri açısından çok önemlidir. Bebeklik döneminde çürük bakterisiyle tanışan çocuklarda, alınan anne sütü veya hazır mamaların da çürük aktivitesini arttırdığını göz önünde bulundurarak, ilk süt dişlerini ağızda görür görmez diş fırçalamaya başlanması gerektiğini vurgulamakta fayda görüyorum.
Piyasadaki marka ve ürün çeşitliliğine bakarak, “Bebeklerde hangi diş fırçasını tercih etmeliyiz?” ya da “Çocuklar için kullanacağımız diş fırçalarının sahip olması gereken özellikleri neler?” gibi, ebeveynlerin sıklıkla sorduğu soruların cevapları üzerinde duralım.
Bebeklik döneminde diş fırçalamak, tamamen ebeveynlerin devamlılığını sağlamaları gereken bir sorumluluktur. Bebekler için üretilen diş fırçalarının temizleyici uçları, kıl veya silikon yapıdadır. Bebeğin ağız yapısına uygun olarak, kıl uçlu soft/ultra soft diş fırçalarının veya silikon uçlu parmak fırçaların her ikisi de tercih edilerek; çürük risk durumuna göre çocuk diş hekiminin önerdiği tür ve miktarda bir diş macunu ile kullanılabilir. Silikon parmak fırçaları, yeni dişlerin çıkmaya başladığı bölgelerde, diş etlerine masaj yaparak bölgeyi rahatlatabilir ve kanlanmayı arttırarak diş çıkarma sürecinin hızlanmasına, sürecin daha kolay geçmesine yardımcı olabilir.
Çocukların doğru teknik ve yeterli etkinlikte diş fırçalamaya başlayabilecekleri, ortalama sekiz ila on yaşlarına kadar, dişleri mutlaka ebeveynlerin kontrolünde fırçalanmalıdır.
Çocukluk döneminde ise diş fırçalamak, hem çocuklara sevdirerek alışkanlık kazandırmaya çalıştığımız bir sağlık öğretisi, hem de ebeveynlerin takibinden sorumlu oldukları bir ev ödevi gibidir. Bu dönemde, seçilecek olan diş fırçasına, çocuğun zevklerine, sevdiği renklere ve çizgi film karakterlerine göre; çocuğun da diş fırçası seçimine dahil olmasını sağlayarak karar vermek; diş fırçalamayı eğlenceli bir etkinlik olarak algılaması ve hevesle alışması için önemli bir adımdır. Ebeveynlere düşen görev, çocuğun, yaşı için uygun olarak üretilen diş fırçaları arasından en ideal seçimi yapmasında yönlendirici olmaktır. Bu noktada ebeveynlerin dikkat etmeleri gereken ise; diş fırçası başlığının çocuğun yaşı ve ağız yapısı için doğru büyüklükte seçilmesi, fırça başlığının olası diş eti yaralanmalarına engel olacak şekilde yuvarlak kenarlı olması, fırça kıllarının yumuşak, temizlenebilir olması ve fırça sapının çocuğun kolay kavrayabileceği yapıda tercih edilmesidir. Bu özelliklerin çoğu, piyasada çocuklar için üretilen diş fırçalarında mevcuttur ve çocuk diş fırçalarının üzerinde kullanılması önerilen yaşlar genellikle yer alır.
Peki, çocuklarda elektrikli diş fırçası kullanmaya ne zaman başlanmalı? Elektrikli diş fırçaları çocuklar için uygun mu? Manuel diş fırçalarına göre daha kısa sürede temizlediği düşünülen, diş yüzeyi genişliği, sesli ve ışıklı tasarımları ve el becerilerinin gelişmeye devam ettiği dönemde çocuklarda daha etkili diş temizliği yapabileceği düşüncesi elektrikli diş fırçalarının avantajları olarak ön plana çıkıyor; ancak, burada dikkat edilmesi gereken en önemli nokta, elektrikli diş fırçalarının, diş fırçalamaya yeni yeni alışmaya çalışan çocuklarda, çocuğun döner diş fırçası başlığı ile uyguladığı kontrolsüz basınç veya başlığın dönme hareketinin oluşturabileceği bir travma ile, diş etlerinde ciddi yaralanmalara sebebiyet verebileceğidir. Özellikle karma dişlenme döneminde olan, süt dişlerinin düşüp daimi dişlerin çıkmaya başladığı hastalarımızda, diş etleri daha hassastır. Elektrikli diş fırçasına bu dönemde, daimi dişler tamamlanana kadar ara vermek doğru bir yaklaşım olacaktır. Diğer taraftan çocuk, fırça başlığının dönme hareketini yönlendiremeyeceği ve otomatik fırça hareketlerinin temizleme etkisini öngöremeyeceği için, diş etlerine zarar vermese dahi, etkili fırçalama ve yeterli temizlik sağlayamayabilir. Dişlerinde konum bozukluğu olan, yer darlığı sebebiyle dişlerde çarpık, sıkışık dizilim gördüğümüz çocuk hastalarda bu durum daha fazla önem kazanır. Bu nedenle, çocuklarda elektrikli diş fırçası mutlaka ebeveyn kontrolünde kullanılmalıdır.
