Tufan Zaman Tutankhamun’un Hazineleri

Üç yıllık bir çalışmanın ardından “Tutankhamun, Çocuk Firavunun Hazineleri” sergisini Türkiye’de sanatseverlerle buluşturan Level Group Yönetim Kurulu Başkanı Tufan Zaman, haziran ayına kadar Ankara’da kalacak olan sergi hakkında bilgiler veriyor.

Öncelikle Tufan Zaman kimdir? Kültür ve sanata olan ilginiz nasıl başladı? “Tutankhamun, Çocuk Firavunun Hazineleri” sergisi fikrini biraz anlatabilir misiniz?

Level Uluslararası Lojistik ve Organizasyon Hizmetleri firmasının yönetim kurulu başkanıyım. Level Lojistik olarak yirmi beş yılı aşkın deneyime sahip kadromuzla uzun yıllardır, aralarında Türkiye’nin büyük iş gruplarının yer aldığı büyük ölçekli şirketlere lojistik servis ve çözümleri sunuyoruz. Uluslararası nakliye, sevkiyat ve lojistik alanlarında uzmanlaşmış, küresel bir lojistik hizmeti firmasıyız. Ana odak noktamız uluslararası hava, kara ve denizyolu taşımacılığı ile, fuar, sergi ve etkinlik lojistiği, sanat eserleri lojistiği, havacılık ve savunma sanayisi lojistiği, özel nakliye, ambalajlama ve gümrük lojistik hizmetleridir. Yani aslında sergi ve etkinlik lojistiği ile sanat eserleri lojistiği de uzmanlık alanlarımız arasında. Dolayısıyla sanat sergileri alanında da önemli deneyimlerimiz var. Bu deneyimler sırasında sergi organizasyonlarının gerçekleştirilmesi süreçlerini de inceleme fırsatımız oldu. Elbette konuyla ilgili uzman ve danışmanlardan da destek alarak bu sergiyi başarıyla gerçekleştirdik.

“Tutankhamun, Çocuk Firavunun Hazineleri” sergisini ilk olarak Kahire’deki Mısır Müzesi’nde gördüğümde çok etkilenmiştim. Yirminci yüzyılın en büyük arkeolojik keşfi kabul edilen ve ölümünün üzerinden geçen üç bin üç yüz yıldan sonra tüm dünyada büyük bir üne kavuşan çocuk firavun Tutankhamun’un kral mezarında bulunan hazineler, her yaştan milyonlarca insanın ilgisini de çekmeye devam ediyor. Bu mezar, İngiliz arkeolog Howard Carter tarafından 1922’de “bozulmamış halde bulunan ilk firavun mezarı” özelliğini taşıyor. Tutankhamun’un mezarından çıkarılan eserler aynı zamanda Mısır’daki Krallar Vadisi’nde gün yüzüne çıkarılan en zengin ve görkemli hazine…

Sergiyi Türkiye’ye getirme sürecinizi anlatır mısınız? Çalışmalarınızın tamamlanması ne kadar sürdü?

Sergi ile ilgili çalışmalara yaklaşık üç yıl önce başladık. Mısır hükûmeti bu konuda oldukça hassas. Özel izinlerin alınması, Mısır hükûmetinden akredite bir kurumla anlaşmak, replikaların üretilmesi, Akdeniz üzerinden özel bir gemiyle İstanbul’a getirilmesi, gümrük süreçleri… Oldukça yorucu bir çalışmanın ardından bu sergi gerçekleştirilebildi. Bir yıldır Türkiye’deyiz ve İstanbul’un ardından Ankara’daki sanatseverlerle buluştuğumuz için çok mutluyuz.

Tutankhamun hakkında kısa bir bilgi verir misiniz? Firavun, tarih için neden bu kadar önemli?

Antik Mısır’da tam üç bin üç yüz otuz iki yıl önce (MÖ 1332) dokuz yaşındayken tahta geçen çocuk firavun Tutankhamun, yaklaşık on yıl süren saltanatın ardından beklenmedik şekilde ölmüş, mumyalanan naaşı, günümüzde dünyanın en önemli kazı merkezlerinden biri olan Mısır, Luksor’daki Krallar Vadisi’nde alelacele inşa edilen bir mezar odasına tüm değerli eşyalarıyla birlikte konmuştu. İngiliz arkeolog Howard Carter tarafından 1922’de bozulmamış halde bulunan mezar ve içindeki değerli eşyalar, bugüne kadar Krallar Vadisi’nde gün yüzüne çıkarılan en zengin ve görkemli hazine olma özelliğini taşıyor. Yirminci yüzyılın en büyük arkeolojik keşfi kabul edilen bu gelişme, Antik Mısır tarihi, kültürü, el sanatları ve mumyalama tekniklerine dair mevcut bilgi ve yorumlara bambaşka bir bakış açısı kazandırmış, daha önce Antik Mısır uzmanlarınca pek tanınmayan çocuk firavun Tutankhamun’u, dünyada herkesin bildiği bir isim haline getirmişti. Başta som altın üzerine kobalt mavi lapis lazuli, turkuaz ve akik taşlarla süslü ölüm maskesi olmak üzere mezarda bulunan nesneler, tam yüz yıldır dünyada kadın, erkek, çocuk, her milletten insanı derinden etkilemeye devam ediyor.

“Tutankhamun, Çocuk Firavunun Hazineleri Sergisi” Ankara’ya kaç parça olarak geldi? Sergide ne tür parçalar yer alıyor?

Tutankhamun’a ait ihtişamlı hazine dünyada büyük bir yankı uyandırmış ve bulunan eserler Antik Mısır’ın simgesi haline gelmişti. Çocuk firavunun hazineleri, eski Mısır uygarlığı tarihinin birçok yönünün aydınlanmasını sağladı. Mezarında bulunan tüm eşyaları som altından yapıldığı için “Altın Kral” olarak da anılan Tutankhamun için düzenlenen sergide, hazineden özel seçilen dört yüz dokuz eserin birebir replikaları bulunuyor.

Sergide, değerli taşlarla süslenmiş dünyaca ünlü altın ölüm maskesi, üzerinde Mısır tanrıçaları İsis, Nephthys, Neith ve Selket tasvirlerinin bulunduğu tabut, tabutun içindeki mumya, altınla yaldızlanmış ahşaptan yapılan yatak, savaş arabası, Tutankhamun’un eşi Kraliçe Ankhesenamun ile aşkını tasvir eden altın tahtı, çocuk kralı su aygırı avlarken tasvir eden heykeller, çeşitli mobilyalar, at arabası, ok ve yay gibi silahlar, Anadolu’ya düşen bir meteordaki demirden yapıldığı için “uzaydan gelen hançer” olarak adlandırılan silahı gibi ilginç eserler yer alıyor. Tutankhamun’un genç yaştaki ölümünde de rol oynadığı ifade edilen genetik kusurlardan biri, onun bir ayağının aksamasına neden oluyordu. O nedenle mezarında bulunduğunda büyük hayret uyandıran bastonlarından örnekler ve daha yüzlerce parçanın replikaları bu heyecan verici sergide yer alıyor.

 Ziyaretçileriniz sergi boyunca hangi deneyimleri yaşayabiliyor?

rgimizi ziyaret eden tüm misafirlerimiz üç farklı hikâyeye tanıklık ediyor. Bunlardan birincisi Kral Tutankhamun ve eşi Kraliçe Ankhesenamun’un aşk hikâyesi. İkincisi, hazinenin keşfedilme hikâyesi… Howard Carter’ın yüz iki yıl önce hazineyi nasıl keşfettiği ve dünyaya nasıl sunduğunun hikâyesi… Üçüncü ve son olarak, Tutankhamun’un mezarı ile ilgili. Mezarın dört odası, tümü som altından eşyalar ve hazineler… Buraya gelen insanlar Kral Tutankhamun’un eşyalarını ve hazinelerini sanki Mısır’daki gerçek müzeyi ziyaret etmiş gibi deneyimleme ve görme fırsatına erişecek.

Sergi, geçtiğimiz yıl ilk kez Türkiye’ye gelmişti. O zamandan bugüne, en ilginç ve ilgi çeken eserler hangileriydi?

En çok ilgi görenleri; mezar odasından çıkan som altın tabut, altın ve değerli taşlardan yapılmış dünyaca ünlü ölüm maskesi, savaş arabası, silahlar, bastonlar diye sıralayabilirim. “Uzaydan gelen hançer” de ilginç eserler arasında yer alıyor.

Parçaların orijinalleri nerede bulunuyor?

Çocuk firavun Tutankhamun’un hazinesine ait beş bin parçadan oluşan orijinal koleksiyon, 2023 yılında mezarın keşfedilişinin yüzüncü yılı şerefine Kahire’de, piramitlerin karşısına inşa edilen Büyük Mısır Müzesi’nde yer alıyor. n