Prof. Dr. Alper Murat Ulaşlı: Robotik Rehabilitasyon
Beyin kanaması, kafa travması, inme, beyin tümörü ve omurilik yaralanmaları sonucu oluşan felçler ile MS, Parkinson gibi nörolojik hastalıklarda geleneksel fizik tedavi ve rehabilitasyonun yanı sıra robotik rehabilitasyon programları uygulanıyor. Hastayı mümkün olan en aktif duruma ulaştırmayı amaçladıklarını söyleyen Romatem Ankara Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Uzmanı Prof. Dr. Alper Murat Ulaşlı, omurilik yaralanmaları hakkında bilgi veriyor…
Omurilik yaralanması nedir?
Omurilik yaralanması; spinal kord yani omuriliğin, beyinden çıktığı yerden, omurilik soğanından itibaren boyun, sırt, bel, kuyruk sokumuna kadar olan herhangi bir seviyede hasarlanmasıdır. Hastalık ya da travmaya bağlı omuriliğin bir hasara uğraması sonucu ortaya çıkabilir. Uğradığı bu hasar sonucu omurilik, iletişim görevini yapamaz hale geliyor.
Omurilik yaralanmalarının en önemli nedenleri nelerdir?
Trafik kazası, yüksekten düşme, ateşli silah yaralanmalarına bağlı olabileceği gibi omuriliği besleyen kan damar yapısında bozukluk veya anormal bağışıklık yanıtı sonucu da meydana gelebiliyor.
Omurilik yaralanmaları nelere yol açıyor?
Omurilik yaralanmalarını tam veya kısmi olarak iki gruba ayırıyoruz. Yaralanma seviyesinin altında güç ve hareket kaybı, sıcak ve soğuk, dokunma gibi duyuların kaybı, mesane ve bağırsak kontrolünün kaybı ve istemsiz kasılmalara neden olarak, hastanın yürümesini ve günlük yaşamsal aktivitelerini ciddi oranda etkileyebiliyor. Yüksek seviyeli yaralanmalarda solunum güçlüğü de eşlik edebiliyor.
Omurilik, zedelendikten sonra iyileşir mi?
Omurilik bir sinir dokusudur ve sinir dokuları hasarlandığında iyileşme maalesef sınırlı olur. Omurilik hasarının şiddetine göre bazı iyileşmeler de bekliyor ve görüyoruz. Omurilik yaralanmasının tedavisi alanında umut vadeden kök hücre ve omurilik elektriksel uyarımını da içeren çok yönlü tıbbi araştırmalara devam ediliyor.
Omurilik yaralanmasının tedavisi ve rehabilitasyonu nasıl bir süreç?
Omurilik yaralanması maalesef bir insanın başına gelebilecek en kötü sağlık durumlarından birisidir. Rehabilitasyonu uzun bir süreçtir ve hayat boyu devam edebilir. Hastayı bütünüyle değerlendirmek ve tedavisini buna göre planlamak önemlidir. Tedaviyi planlarken hareket kayıpları, duyu kayıpları, yürüme kabiliyeti, mesane ve bağırsak bozuklukları, varsa bası yaraları, istemsiz kas kasılmaları, kan basıncı değişiklikleri, eklem sertlikleri vb. dikkate alınır. Ayrıca hastanın yürümesini kolaylaştırmak ve desteklemek amacıyla uygun ortez kullanımı sağlanır.
Omurilik yaralanmaları rehabilitasyonunda robotların rolü nedir?
Omurilik yaralanması sonrası rehabilitasyonun en büyük hedeflerinden birisi mobilitenin (hareket hali) sağlanarak hayat kalitesinin artırılması yönündedir. Kısmi yaralanması olan hastalarımızda kol robotları ile kol ve elin fonksiyonlarının iyileştirilmesini ve yürüme robotları ile de yürümenin tekrardan sağlanmasını amaçlıyoruz. Robotlar ile tekrarlı, ilerleyici hareketler yaptırarak nöral plastisite yoluyla sinirsel iyileşme ve fonksiyonların tekrar kazanılmasını hedefliyoruz. Yürüme robotları, yürümenin yanı sıra kas spastisitesinin (kas tonusunun artarak istemsiz kasılmaların) azaltılması, kemik yoğunluğunun artırılması, bağırsak fonksiyonlarının iyileştirilmesine de katkı sağlayabiliyor.
