Irmak Gürcan Kerimoğlu Uzmana Ne Zaman Başvurmalı?

Uzm. Psk. Irmak Gürcan Kerimoğlu, bir doğal afet sonrasında oluşan travmaya ilişkin belirtilere değinirken ne zaman destek alınması gerektiğini ve çocuklara olan yaklaşımları MAG Okurlarıyla paylaşıyor…

 

Yaşanılan bir doğal afet sonrasında herhangi bir travma belirtisi oluşmayabilir mi? Hangi durumlarda destek alınmalıdır?

Deprem ve sonrasında yaşanan yıkım, can kayıpları, acı çok büyük. Böylesi ani ve şiddetli olaylar toplumsal travmalar yaratır. Depremden birebir etkilenmemiş, belki çevresinden hiç kimseyi kaybetmemiş olanlarımız dahi çok güçlü duygular yaşıyoruz. Bu duygu; bazılarımız için çaresizlik, bazılarımız için öfke, bazılarımız için kaygı, acı ya da tüm bu duygularla bir gelgit hali olabilir. Bazılarımızda ise bir uyuşma, hissizlik durumu olur ki bu, yaşananlardan etkilenmediğimizi göstermez, sadece travmaya verilen farklı bir tepkidir.

 

Şu an toplum olarak travma sonrası akut dönemdeyiz. Hepimizin bu dönem için başa çıkma, savunma mekanizması var. Birçoğumuz bu sayede yavaş yavaş iyileşeceğiz. O nedenle erken bir dönemde hemen bir ruh sağlığı uzmanına başvurmak, terapi sürecine başlamak yerine sevdiklerimizle bir arada olmak, yeniden güvende hissetmek, hissettiklerimizin, tepkilerimizin sürecin normal bir parçası olduğunu bilerek kabul etmek ve bastırmak yerine yaşamak için çabalamalıyız. Travma öncesinde herhangi bir psikiyatrik tanısı olan kişiler ya da yoğun kayıp yaşayanlar için durum farklı. Böyle durumlarda uzman desteği için beklemeye gerek yok.

 

Travma sonrası psikolojik destek veya danışmanlık almak istemeyen bir bireye nasıl yaklaşılmalıdır?

Akut dönemden sonra günlük yaşantısına, rutinlerine dönmekte zorlanan, kaygısı kademeli azalmayan hatta artan, şiddetli uyku ya da beslenme problemleri olan, sosyalleşmekten belirgin şekilde kaçınan ya da sık ve şiddetli duygu patlamaları yaşayan (ağlama krizleri ya da öfke nöbetleri gibi) kişilerin psikolojik destek sürecine girmesi önemli ancak, bireyin kendi isteği olmadan, aile ya da çevresinin zorlamasıyla bu sürecin sağlıklı ilerlemesi mümkün değil. Böyle durumlarda çevrenin “yardım al” baskısı ters etki yaratır çoğunlukla. Kişinin ailesinin, arkadaşlarının destekleyici, kabul edici tavrı çok önemli. Bu güven ortamı iyileşme için gerekli, böyle bir sosyal ortamda kişinin duygu durum farkındalığı daha fazla olacaktır.

 

Yaşanılan travmalar, gelişim sürecindeki bireyleri nasıl etkileyebilir? Bu durumda yaklaşım nasıl olmalıdır?

Deprem sonrası bebekler, çocuklar ve gençlerin tıpkı biz yetişkinler gibi, en temel ihtiyacı yeniden güvende hissetmek, çünkü en çok bu duygudan yara aldık. Depremi birebir yaşamış ya da yaşamasa da depreme dair içeriğe yoğun şekilde maruz kalmış çocuklarda uyku, beslenme problemleri, aniden ortaya çıkan korkular görüyoruz. Çocuklar anne babadan uzaklaşmaya, ayrılmaya hatta aynı evin içinde farklı bir odaya gitmeye, yalnız banyo yapmaya dirençli, kaygılı olabiliyorlar. Tüm bunlar olağanüstü bir durumda verilen normal tepkilerdir. Anne baba olarak bizler bu süreçte çocuklarımızı desteklemeli, gerileyen davranışlarla ilgili eleştirilerden, uyarılardan kaçınmalıyız. Güvenin yeniden inşası ancak böyle sağlanır.

 

Deprem sonrası bazı çocuklar destek olmadan iyileşecek ama bazı çocuklarımız için uzman desteği gerekli olacak. Özellikle depremi takip eden ilk bir aylık süreci geçtikten sonra, yavaş yavaş olsa da rutinlere dönemiyorsa, kaygılarda azalma olmuyor hatta artıyorsa, çocuğumuz için bir ruh sağlığı uzmanından destek almak en doğrusu.