Boşanma Davalarında Süreç
Mil Hukuk & Danışmanlık kurucu avukatlarından Bilgehan Utku; boşanma davalarında tarafların haklarını, dava sürecini ve çeşitlerini MAG Okurları için detaylandırıyor.
Boşanma davası çeşitleri nelerdir?
Boşanma davası, kanunumuza göre iki çeşit olarak düzenlenmiştir. Bunlardan biri çekişmeli boşanma davası, diğeri ise anlaşmalı boşanma davasıdır. Anlaşmalı boşanma davasının tek celsede sonuçlanma olasılığı varken çekişmeli boşanma davası daha uzun yargılamayı gerektirmektedir.
Çekişmeli boşanma davasında yargılama süreci nasıl ilerliyor? Delil araçları nelerdir?
Çekişmeli boşanma davası; eşlerin birbirleri ile boşanma konusunda mutabakata eremedikleri ve Türk Medeni Kanunu’nda yer alan 166/3 maddesindeki hususlarda anlaşamadıklarından dolayı anlaşmalı olmayan ve Hukuk Muhakemeleri Kanunu’na göre çekişmeli davaların usul ve esaslarına tabi olan boşanmaya verilen isimdir.
Çekişmeli boşanma davasında ilk duruşmaya ön inceleme duruşması denir. Ön inceleme, dilekçelerin karşılıklı verilmesinden sonra yapılır. Ön inceleme duruşmasında tanık dinlenmez. Aile Mahkemesi hâkimi ön incelemede dava şartlarını ve ilk itirazları inceler, uyuşmazlık konularını tam olarak belirler, hazırlık işlemleri ile tarafların delillerini sunmaları ve delillerin toplanması için gereken işlemleri yapar, çekişmeli boşanma davası açan taraf ile davalı tarafı sulhe ve arabuluculuğa teşvik eder, anlaşma olmazsa bunu tutanağa geçirir. Unutulmamalıdır ki ön inceleme duruşması tüm davanın yol haritasıdır ve dava buna göre devam eder. Ön inceleme tamamlanmadan ve gerekli kararlar alınmadan tahkikata geçilemez ve tahkikat için duruşma günü verilemez. Bu yüzden ön incelemenin tamamlanması şarttır. Hâkim, öncelikle dava şartları ve ilk itirazlar hakkında dosya üzerinden karar verir ancak, gerektiği takdirde kararını vermeden önce, bu konuda çekişmeli boşanma davası açan davacı ve davalıyı ön inceleme duruşmasında dinleyebilir. Aile Mahkemesi, dilekçelerin karşılıklı verilmesini ve yukarıdaki maddelerde belirtilen incelemeyi tamamladıktan sonra, ön inceleme (çekişmeli boşanma davasında ilk duruşma) için bir duruşma günü tespit ederek taraflara bildirir.
Boşanma davalarında en çok kullanılan delil tanık delili olmakla birlikte, her somut olayın özelliğine göre farklı deliller de kullanılabilmektedir. Bu kapsamda boşanma davasında delilleri; kısa mesaj (SMS), fotoğraflar, sosyal medya paylaşımları ve mesajları, otel kayıtları, WhatsApp gibi mesajlaşma programları kayıtları, not ve yazışmalar, banka ve kredi kartı kayıtları, pasaport giriş – çıkış kayıtları, mahkeme ilamları, diğer mahkeme dosyaları şeklinde sıralayabiliriz.
Eşlerden biri boşanmak istemiyorsa dava nasıl ilerler? Sonucu ne olur?
Boşanma davasında eşlerden birinin boşanmak istememesi durumunda, durumun mahkemeye izah edilmesi ve boşanma davasında kusursuz olduğunu ispatlaması gerekir. Boşanma davasında her şey delil üzerinden ilerler. Delil, iddia edilen vakıaların ispatlanmasına yaramaktadır. Bu yüzden hangi taraf iddiasını ispatlar ise dava da o tarafın lehine sonuçlanacaktır.
Boşanma davası açan tarafların hakları nelerdir?
Boşanma davası açan eş, karşı taraftan maddi ve manevi tazminat talep edebileceği gibi müşterek çocuk var ise velayetini de talep edebilir. Bunun haricinde tabii ki kendisinin ve çocukların geçimi için nafaka da isteyebilir. Ziynet eşyalarının talep edilmesi durumunda boşanma davasının illaki kesinleşmesi aranmaz. Boşanma davası ile birlikte de ziynetler talep edilebilir.
Boşanma davasında mal paylaşımı nasıl olur? Paylaşılamayanlar nelerdir?
Eşler evlilik birliğinin kurulması ile -ayrı bir mal rejimini seçmemişler ise- kanun gereği edinilmiş mal rejimi dediğimiz rejime tabidirler. Burada eş, evli olmanın gereklerinden faydalanır ve çalışmasa dahi evlilik birliği içinde edinilmiş mallar üzerinde hak sahibi olur; ancak kanun, edinilmiş malların haricinde her eşin şahsına ait olacak malları da düzenlemiştir. Bunlar edinilmiş mallar kategorisine girmediğinden dolayı açılacak mal paylaşımı davasında paylaşıma dâhil olmayacaktır. Kişisel mallar ise; eşlerden birinin yalnız kişisel kullanımına yarayan eşya, mal rejiminin başlangıcında eşlerden birine ait bulunan veya bir eşin sonradan miras yoluyla ya da herhangi bir şekilde karşılıksız kazanma yoluyla elde ettiği mal varlığı değerleri, manevi tazminat alacakları ile kişisel mallar yerine geçen değerlerdir.
Dava sürecinin kısa sürede tamamlanması için neler yapılabilir?
Tabii ki boşanma davalarında tavsiye ettiğimiz ve boşanmak isteyen eşlere telkinde bulunduğumuz ilk husus, anlaşmalı boşanmayı tercih etmeleridir, çünkü anlaşmalı boşanma, çekişmeli boşanmaya göre hem çok kısa hem de haklara çabuk ulaşmak bakımından çok yararlıdır. İlk olarak eşler anlaşmalı boşanma yöntemini denemeli, bu bakımdan bir avukata başvurup çözüm yolları geliştirmeli, aksi durumda çekişmeli boşanma ile haklarını aramalıdır. Çekişmeli boşanma sürecinde ise benim tavsiyem, davanın bir an evvel bitmesini beklemek yerine uzun sürse bile hakların tamamının alınmasına odaklanmaktır. Zira hak kayıplarının yaşandığı ancak hemen sonlanan çekişmeli boşanma davasının eş açısından hiçbir mantıki kazancı olmayacaktır.
