Beta Glukan
Eğer siz de kış aylarında bağışıklık sisteminizi desteklemek için vitaminlere ve takviye ürünlere başvuruyor ve merak edip içeriğini okuyorsanız, “beta glukan”ı fark etmeye başlamışsınızdır… Peki nedir beta glukan?
Beta glukan aslında bir posa türüdür. Posa, besinlerin içerisinde bulunan, çözünür ve çözünmez olarak iki farklı türü olan nişasta türevidir. Başka bir deyişle; karbonhidrat kaynağıdır. Bir oligosakkarit olan beta glukan, yüksek çözünürlüğe sahip bir posadır. Beta glukanın haricinde pektik öğeler, sakızlar, müsilajlar ve dirençli nişasta da çözünür posa grubunun elemanlarıdır.
Çözünür posa ince bağırsaklardan sindirime uğramadan kalın bağırsaklara geçer. Kalın bağırsaktaki bakteriler tarafından ise fermente edilirler, yani yapıları değişir.
Beta glukanın yiyeceklerdeki temel kaynağı arpa (100 gramda 2-20 gram), yulaf (100 gramda 3-8 gram), ekmek mayası ve reishi ile shiitake mantarlarıdır. Farklı kaynaklardan gelen beta glukanın kimyasal yapısı ve sağlık üzerine etkisi de farklılık gösterir. Örneğin arpa ve yulaf kaynaklı beta glukan kolesterol üzerine olumlu etki ederken, mantar ve maya kaynaklı beta glukan bağışıklığa etki eder.
Beta glukanın sadece bağışıklığa değil, başka konularda da sağlığa faydaları bulunmaktadır:
Kan yağlarına etkisi
Beta glukanın kan yağlarını düşürücü etkisi bulunmaktadır. Yapılan çalışmalarda, özellikle toplam kolesterol, LDL kolesterol ve trigliserit seviyelerini düşürdüğü bulunmuştur.
İnsülin direncine etkisi
Beta glukan tokluk kan şekerinde düşüşe ve insülin hormonuna duyarlılığın artmasına neden olmaktadır. Böylece insülin direncinin düşürülmesinde etkin bir posa kaynağıdır. Aynı zamanda mide boşalmasını geciktirerek tokluğun daha uzun sürmesini de sağlamaktadır.
Bağışıklık sistemine etkisi
Beta glukanın en bilinen fonksiyonu aslında bağışıklık üzerine olan olumlu etkisidir. Özellikle birçok virüs, bakteri, mantar ve parazit enfeksiyonlarına karşı etkilidir. Bu nedenle son dönemde beta glukanın kış aylarında soğuk algınlığı ve gripten korunmada kullanımı da yaygınlaşmıştır. Hatta yapılan bir çalışmada beta glukan kullananlarda, kullanmayanlara göre soğuk algınlığının %25 daha az olduğu ve soğuk algınlığına bağlı uyku bozukluklarının da azaldığı görülmüştür. Beta glukanın bağışıklık sistemini destekleyici etkisi kansere karşı da koruyucu etkisinin olabileceğini düşündürmektedir.
Şişmanlıkla mücadeleye etkisi
Beta glukan mide boşalmasını geciktirerek tokluk süresini uzatır. Tokluk süresinin uzaması ve tokluk kan şekerindeki iyileşmeler kilo sorunlarının tedavisinde de beta glukanın çok iyi bir destekleyici eleman olabileceğini gösteriyor. Bu nedenle diyette beta glukan içerikli mantar türlerinin ve daha yaygın bulunabilecek yulafın kullanılması birçok anlamda fayda sağlayacaktır.
Günümüzde, özellikle kış aylarında beta glukanın eczane raflarında birçok farklı ürününü bulmanız mümkündür. Beta glukan FDA’dan (Food and Drug Administration) güvenli onayını almış bir üründür. Ancak çok sık hastalanan bireylerde mutlaka sık hastalanmanın altında yatan başka nedenler araştırılmalıdır. Bir ürün kullanılacaksa öncelikle bir hekime danışılmalıdır. Ancak diyetin de mümkün olduğunca beta glukan içerikli yiyeceklerden tüm yıl boyunca desteklenmesi gerektiği göz ardı edilmemelidir.
Uzman Diyetisyen İdil İmamoğlu
